31 Aralık 2011 Cumartesi

31 dekabr - Həmrəylik günüdür



Dostlar, 31 dekabr Dünya azərbaycanlıların həmrəylik günü münasibəti ilə hamınızı təbrik edirəm.

27 Aralık 2011 Salı

Приключения Деда Мороза

Сима Эннаги. Субботние заметки



Новый Год невозможно представить без Деда Мороза. Этот образ имеет древнее и неожиданное происхождение. В старину зима ассоциировалась со знаком планеты Сатурн (в образе злобного старца с длинной бородой, управляющего смертью). В период зимнего солнцестояния этого старца надо было задобрить жертвоприношением. А жертвой была девственница, которая должна была замерзнуть на морозе в лесу – тогда жертва считалась принятой. С течением веков эта девушка превратилась…в Снегурочку.
Говорят, что сам Дед Мороз появился в 1840 году. Писатель и князь В.Одоевский написал рассказ на основе сказки «Морозко» и назвал своего героя Морозом Ивановичем. С тех пор образ Дедушки Мороза ассоциируется с добрым старцем с подарками, приходящий под Новый Год в гости к детишкам со своей верной внучкой Снегурочкой.
Самая большая тайна, которая волнует умы детей и взрослых, – где же живет Дед Мороз? По легенде, он живет на Северном полюсе, или в Лапландии. И, посещая разные страны, меняет свое имя. Например, в США, Канаде, Великобритании и странах Западной Европы его зовут Санта-Клаус, он носит красную курточку с белым мехом и красные шаровары. В Финляндии его зовут Йоулупкки. Его окружают гномы в шапочках и накидках. В Швеции два Деда Мороза: сутулый дед с шишковатым носом Юлтомнен и карлик Юлниссаар. Они под Новый год ходят по домам и оставляют подарки на подоконниках.
Во Франции тоже два Деда Мороза. Одного зовут Пэр-Ноэль, а другого – Шаланд. Пэр-Ноэль - добрый дед и приносит подарки детям. А Шаланд носит в своей корзине розги для непослушных детей. Чтобы его задобрить, дети часто поют ему песенку.
А на Кипре Деда Мороза зовут Василий, не странно ли?
В Италии к детям приходит не дедушка, а старушка Бефана. Она залетает в дома через трубу, приносит хорошим детям шоколадки и конфеты, а непослушным дает лук и чеснок.
В Румынии зимнего деда зовут Мош Джерилэ, в Чехии - Микалаш. Микалаша сопровождает ангел в белых одеждах и лохматый чертенок. Хорошим детям Микaлаш дарит сладости, а непослушным – картофелины и кусочки угля. А в Монголии Дед Мороз известен под именем Увлин Увгун. Этот «зимний дед» похож на пастуха, одет в мохнатую шубу. На боку у него табакерка, кремень и огниво, в руках длинный кнут. Его сопровождают Снегурочка и мальчик-Новый Год. Узбекский Дед Мороз называется Кербобо. Он одет в полосатый халат и красную тюбетейку. Кербобо разъезжает на ослике, навьюченном мешками с подарками.
У Деда Мороза есть и более экзотические имена. Например, китайский Дед Мороз называется Шэн Дань Лаожень, в Японии – Санта Одзи-сан, в Колумбии – Папа Паскуаль, в Норвегии – Ниссе.
Однажды у одного малыша спросили: - Что ты попросишь у Деда Мороза? Малыш насупил брови и укоризненно посмотрел на взрослых: - Ничего. Потому что он не существует…
Тяжело приходится Деду Морозу в век неверия и цинизма. Вот, уже и дети не верят в него. Ведь надо как-то доказать, что ты есть!
Приходит Дед Мороз к психиатру и говорит:
- Доктор, помогите! Я в себя не верю.
Но в мире есть еще люди, которые верят в Деда Мороза и засыпают его письмами. Заметим, что письма к Деду Морозу пишут не только дети, но и взрослые. То ли отчаяние, то ли неверие в свои силы заставляет взрослых браться за ручку и писать письма на Северный полюс, к Дедушке Морозу. Среди просьб есть такие: «Дедушка Мороз, я хочу коньки и ролики и парик»; «Дедушка Мороз, в этом году я вела себя хорошо, пожалуйста, подари мне взаимно любимого молодого человека!». И даже такое: «Дорогой Дедушка Мороз, с праздником! Спасибо, ничего не надо, всё есть))».
Скоро праздник. Скоро будем провожать Старый Год и встречать Новый. Желательно, встретить Новый Год с дорогими нашему сердцу людьми, а не как подарок – всю ночь под елкой...
:) :) :)

8 Aralık 2011 Perşembe

Kəramət BÖYÜKÇÖL. K+İ=Love. Xatirə soyqrımı



K+İ=Love
yazdığımız divarı söküblər indi,
plana düşmüşdü həmin ev.
üstünə söz yazdığımız ağac da qurudu,
sözümüz söz olmadığından.
susdu ağaclar,
yarpaq dodaqlarında,
küləklər susdu dənizin
dalğa yanaqlarında,
küləklər yudu küçələrdən
ayaq izlərimizi,
boş-boşuna əsir küləklər,
yad adamlara dəyir indi
bizə dəyən küləklər.
qoşa şəhid şəkili kimi asılı qalıb
havanın divarından
biz əyləşən skamya.
sərçə dimdiklərinin ümidi idik,
uçub getdilər,
dönərimizə şərik çıxan pişiklər küsüb getdilər,
yanımıza qaçıb gələn dilənçi uşaq
hər gün pusur yollarımızı
ümidli gözləriylə...
küçələr acından öldü ayaq izlərimiz üçün.
boyadılar bu şəhərin üzünü, boyadılar.
qaldı altında xatirlərimiz...

kulis.az

1 Aralık 2011 Perşembe

Nərmin Hüseynzadə. Evimizdəki bütün bıçaqları danladım səhərə qədər



Biz üç dost içib-içib ağladıq gecədən bəri
yemədik, yatmadıq
udum-udum hava diləndik, nəfəs diləndik
boğazımıza sarılan əllərdən
qopa bilmədik, bilmədik
evimizdəki bütün bıçaqları danladım səhərə qədər
olmaz, dedim
adamın ürəyinə batmaq olmaz dedim...
bütün əllərə nifrət elədim...
biz üç dost udum-udum hava diləndik, nəfəs diləndik
səhərə qədər
içib-içib ağladıq...
əşyaları yerə çırpdıq, ortalığı dağıtdıq.
bağırıdq
yorulduq
gözümüzdən yaş əvəzinə, qəzəb damladı
kürəyimiz ağrıdı səhərə qədər
sənə dəyən bıçaqların soyuğunu hiss etdik canımızda.
bu gecə içkilər daha acı oldu, siqaretlər daha çəkilməz...
çəkilməz oldu, başımızdan ağrılar, çəkilməz...

kulis.az

24 Kasım 2011 Perşembe

Rafiq Tağının vəfatına (esse)



Noyabr ayının 23-ü adi günlərdən biri idi mənim üçün. Səhər yuxudan gec oyanmışdım, tələsik işə hazırlaşıb qaça-qaça avtobus dayanacağına yollandım. Hava az küləkli, günəşli idi, inanmaq olmurdu ki, dünən axşam leysan yağışın altında evə qayıtmalı olmuşdum, özü də qaça-qaça. Son zamanlar nədənsə qaçaraq yaşayıram. Qaça-qaça işə, qaça-qaça evə... Beləcə, bu qaçışlarda bəzən özümü bir insan kimi deyil, hissiyatsız, duyğuları paslanmış, robotlaşmış statistik vahid - milyonlardan biri kimi qavrayıram. Hər şey mənasını itirmiş kimi görünür çox zaman.
İşdə də adi gün idi. Cari məsələlər, həmişəki kimi, qız-qıza söhbətlər, zarafatlar, incikliklər... Gün ərzində internetə girmək imkanım da olmamışdı, hərçənd başqa günlər heç olmasa 20-30 dəqiqəlik də olsa, virtual dünyaya baş vura bilirdim.
Axşam evə gələn kimi e-mail poçtuma baxdım və Rafiq Tağının vəfatı haqqında linki gördüm.
Sonra saytlara baxdım, oxudum, sarsıldım...
Rafiq Tağı ilə cəmi 1-2 dəfə “Sənət” qəzetinin o zamanlar Sahil metrosu yaxınlığındakı redaksiyasında görüşmüşdüm. Redaksiyanın balaca otağında, balaca masa arxasında balaca stəkanlardan çay içib, söhbət etmişdik. Səmimi sözləri və gülüşü, nurlu baxışları ilə məni valeh etmişdi. Danışanda, bəzi sözləri uzadırdı... Güləndə, gülüşü sanki hardasa ürəyinin başında yaranıb dodaqlarında davam edirdi...
Bayramlarda ona sms yazanda mənə sms-lə cavab verməzdi, zəng edib minnətdarlığını bildirərdi. Və nədənsə məni hansısa musiqi müəllimi ilə səhv salırdı, soruşurdu ki, musiqi məktəbində işlərin necədir? Deyirdim ki, mən musiqi məktəbində işləmirəm, duruxurdu, amma növbəti zəngində yenə də musiqi məktəbini soruşurdu.
Hansısa müsahibəsində demişdi ki, 90 yaşa qədər yaşayacağı fikrinə özünü indidən alışdırır. Və bir həkim kimi, uzunömürlü olmaq asan görünürdü ona, çünki, alimlərin fikrincə, insan orqanizmi üçün 120 illik ömür normadır, fəqət biz qeyri-sağlam həyat tərzi, qeyri-sağlam qidalanma və qeyri-sağlam fikirlərlə (emosiyalarla) ömrümüzü baltalayırıq.
Amma nə biləydi ki, arxadan tuşlanan bıçağa rast gələcək... Nə biləydi ki, həkimlərin “Yaşayacaqsan!” vədi yalan olacaq...
Getdi...
Bizim üçün sevə-sevə yazdığı kənd nağıllarını indi mələklərə danışacaq...

Sima Ənnağı

24. 11. 2011

23 Kasım 2011 Çarşamba

Rafiq Tağı vəfat etdi



Noyabr ayının 19-da bıçaqlanan yazar Rafiq Tağı, noyabrın 23-də vəfat etdi. Təəssüflər... Nə yazsam da, hansı sözlərlə bu insana ehtiramımı bildirməyə çalışsam da, sanki qeyri-səmimi olacaq... nəsə içimdə belə hiss var... Yazarın xatirəsini yad etmək üçün susaq, fikirlərimiz və hislərimizlə baş-başa qalaq...

ALLAH RƏHMƏT ELƏSİN.


P.S. Rafiq Tağı haqqında məlumatı buradan oxuyun: http://www.azadliq.org/content/transcript/24399688.html

22 Kasım 2011 Salı

Сима Эннаги. Цветы жизни

Субботние заметки




20 ноября – Всемирный день детей. Все знают, что Международный день защиты детей ежегодно отмечается 1 июня. Но у детей есть еще один праздник, идея которого заложена в 1954 году.
В 1954 году Генеральная Ассамблея ООН рекомендовала всем странам отмечать праздник – Всемирный день детей, как день мирового братства и взаимопонимания. Именно для того, чтобы обеспечить и защитить права ребенка, в 1959 году ООН приняла Декларацию прав ребенка, а в 1989 году – Конвенцию о правах ребенка.
Для того, чтобы вырастить хорошего человека и гражданина, взрослые должны обеспечить благополучие детей. Ведь в современном мире не у каждого ребенка есть крыша над головой и кусок хлеба, много сирот, беспризорников. Деяния взрослых – войны и террор, глубокие социальные проблемы в обществе - разрушают не только города и государства, но и народы в целом, и семьи в частности.
Ежегодно несколько миллионов детей умирают физически или умственно больными, не имея возможности для взросления, жизни и развития. Многие из этих смертей - следствие нищеты, невежества, дискриминации и насилия.
Есть фраза: «Дети – цветы жизни». С этим утверждением родителям трудно не согласиться. Наши дети дарят нам и заботы, и радости. Изо дня в день родители следят за развитием своих детей, радуются успехам, огорчаются неудачам. И каждая мама порой переживает неудачу своего ребенка, как свою личную.
В Индии ребенка считают званым гостем на много лет в семье, его нужно и любить, и кормить, и одевать, но никто не имеет безграничной власти над ним - никто из взрослых.
Дети – будущее общества. И это будущее зависит от того, какого человека мы растим из нынешних малышей. Человека с добрым сердцем или прагматичного хладнокровного делягу? Настоящего художника, мастера своего дела или беспринципного торгаша?
Замечено, что дети, которые получили теплоту и ласку в детстве, вырастают более уверенными в себе людьми и добиваются многого в жизни. Нет нужды в ужинах в Макдональдсе, или в дорогих навороченных игрушках. Для развития и становления детской личности более важны доверие в семье, внимание и любовь родителей. Согласитесь, формирования нравственного стержня личности будущего взрослого, который как опытный путеводитель ведет человека через тернии к звездам, более важная миссия, чем удовлетворение сиюминутных материальных потребностей.
Вспомнила анекдот. Одному ребенку загадали загадку: «Зимой и летом одним цветом…». Ребенок думал, думал, и наконец, с серьезным видом спросил:
- Будущее?
Каким будет будущее – одноцветным, «зеленым» и скучным, или разноцветным, как радуга, полным благоденствия, радости и любви, зависит от каждого из нас, живущего здесь и сейчас.

Üzüntülü xəbər



İndicə Azadliq radiosunun saytindan (http://www.azadliq.org/content/article/24396130.html?page=2#relatedInfoContainer) oxudum ki,çağdaş ədəbiyyatımızın ən səmimi yazarı, gözəlürəkli insan olan Rafiq Tağıya 2 nəfər hücum edib. Canilər yazara 6 bıçaq yarası vurub qaçıblar. Hadisə iki gün əvvəl, noyabrın 19-da baş verib.
1 saylı Bakı Klinik xəstəxanadında Rafiq Tağının cərrahiyyə əməliyyatı saat 6 radələrində başa çatıb. Əməliyyatda iştirak edən cərrahlardan biri, Abbas Abbasov Azadlıq Radiosuna bildirib ki, ölüm təhlükəsi olmasa da Rafiq Tağının vəziyyəti kifayət qədər ağırdır. Bunun əsas səbəblərindən biri odur ki, xəstə çoxlu qan itirib, çünki hücumdan sonra özü evə gəlib, telefonla danışıb və bütün bu müddət ərzində bədənində güclü qanaxmalar olub.
Gənc yazar Əli Əkbər qeyd edir ki,"Rafiq Tağıya vurulan bıçaq zərbələri, hər birimizin ürəyinə saplanmışdır. Rafiq Tağını susdurmaq cəhdi, hər birimizi susdurmaq cəhdidir. Bu sui-qəsdin arxasında kim dayanırsa dayansın məqsədi bizləri qorxutmaqdır – bu aydındır" (http://www.azadliq.org/content/article/24396745.html)

P.S. Ürək ağrısı ilə bu xəbərləri oxudum... Həmişə mədəniyyətin qaymaqları sayılmış sənətkarlarımızı nədən qoruya bilmirik? Səhər evdən salamat çıxan yazarlarımızın (ümumən, ziyalılarımızın) axşam evə salamat qayıdacaqlarına nədən ümid yox? Bu güvənsizliyi yaradan nədir... Öz sözü ilə yatmış beyinləri silkələyən, əsərləri ilə ədəbiyyatımızı zənginləşdirən insanlarımız kiminsə qanlı bıçağı qarşısında acizdir... Söz bıçaq qarşısında acızdır...

Xəstəxanadan çəkilmiş fotolar çox üzücü...Məncə, o fotolar saytdan yığışdırılmalıdır, çünki ictimai insanın ağır xəstə vəziyyətdəki görüntülərini geniş kütləyə göstərmək qeyri-etikdir. Hər halda, mənim fikrim belədir.

21 Kasım 2011 Pazartesi

Salamlaşma günü



Noyabr ayının 21-i Ümumdünya salamlaşma günüdür. Həmin gün 1973-ci ildən qeyd olunur. İki amerikalı-qardaş Maykl və Brayen Makkomak soyuq müharibə dövründə beynəlxalq münasibətlərdə gərginliyin artmasına etiraz kimi salamlaşma gününü təklif etdilər. O zamandan noyabr ayının 21-i Ümumdünya salamlaşma günü, yaxşı emosiya və gözəl əhval-ruhiyyə günü kimi qeyd edilir.
Həqiqətən, bir salam nədir ki, bəzən onu ürəyimizdən dilimizə gətirməyə cürət etmirik? Olur ki, hansısa qızı gizlicə sevən oğlan sevgilisinin yanindan dəfələrlə keçsə də, ağzını açıb "salam" deməyə ehtiyat edir. Bəlkə başqa dillərdəki "salam" zavallı aşiqə kömək ola )))))))
*
azərbaycanca - salam, salam-əleyküm, xoş gördük
albanca - Tungjatjeta
ingiliscə - Hello
ərəbcə (Mİsir) - Ahlan wa sahlan
belorusca - Прывитанне
benqalca - Nomoskaar
bolqarca - Zdraveite
bosnicəç serbcə, xorvatca - Zdravo
buryatca - сайн байнаа
macarca - Jo napot
havayca - Aloha
qaqauzca - Gun aydin
yunanca - Geia sou
gürcücə - gamarcoba
islandca - Godan daginn
ispanca - Buenos dias
italyanca - ciao
kalmiqca - Mendvt
qaraqalpakca - Assalomu alaikum
karelcə - Terveh
qırğızca - Salaam matszbe
latınca - Ave
latışca - Sveiki
litovca - Sveikas
moldavca - здаро, норок
almanca - Guten Tag
norveçcə - Goddag
polyakca - Dzien dobry
portuqalca - Ola
rumınca - Buna
rusca - Здравствуйте, Привет
slovakca - Dobry, Ahoj
tayca - Sawatdi
tatarca - Isenmesez, Сэлам
tibetcə - Kam sangbo dugay
türkcə - Merhaba, Selam
udmurtca - Ziech bures
özbəkcə - Salaam aleikhem
ukraincə - Прывит
fincə - Paivaa
fransızca - Bonjour, Salut
hindi - Namaste
çeçencə - Marsha voghiila
çincə - Pihao
çexcə - Dobry den, Ahoj
isveçcə - God dag
şotlandca - Guid mornin
estonca - Tervist
yaponca - Konnichi wa, Ohayo
esperanto - Saluton

12 Kasım 2011 Cumartesi

Görkəmli boksçu Məhəmməd Əliyə məxsus fikirlərdən 20-si ilə tanış olaq.




1. Xəyal qurmayan insanın qanadları olmaz.
2. Yalnız ləyaqətli cavab verə bilməyəndə, susmaq qızıldır.
3. Əgər 50 yaşlı insan həyata 20 yaşında olduğu kimi baxırsa, həyatının 30 ilini boşuna keçirib.
4. Məşqlərin hər dəqiqəsinə nifrət edirdim, amma özümə demişdim: “Getmə, indi əziyyət çək, qalan həyatını çempion kimi yaşa”.
5. Mümkün deyil sözü xırda adamların sözüdür. Belə adamlara vərdiş etdikləri həyatı yaşamaq daha asandır, nəinki nəyisə dəyişmək. Mümkün deyil sözü fakt deyil. Bu sadəcə bir fikirdir. Mümkün deyil sözü hökm deyil. Bu bir iddiadır və özünü təsdiqləməyə bir şansdır. Mümkün olmayan mümkündür.
6. Yuxularını gerçəkləşdirmək üçün ən yaxşı vasitə - oyanmaqdır.
7. Xoruz ancaq işıq görəndə banlayır. Xoruzu qaranlıq hində saxlayın, o heç vaxt banlamaz. Mən işığı görmüşəm, ona görə də banlayıram!
8. İstəyirəm ki, insanlar məni sevdikləri qədər də digər insanları sevsinlər. Həyat o zaman daha yaxşı olardı.
9. Sən haqlı olanda, bunu heç kim xatırlamır. Səhv edərsənsə - unutmazlar.
10. Olimpiya oyunlarından sonra qızıl medalımla Luisvilə qayıtdım. “Yalnız ağlar üçün” yazılmış kafeyə getdim. Fikirləşirdim ki, indi bu ağların payını verərəm. Masa arxasına əyləşib nəsə sifariş vermək istədim. Olimpiya çempionuyam axı! Qızıl medalım var! Mənə dedilər: “Neqrlərə yemək vermirik”. Dedim: ”Pulum var, kasıb deyiləm”. Amma məni qovdular. Mən Oqayo çayı sahilinə gedib qızıl medalımı suya atdım.
11. Sənə mane olan qarşındakı dağlar deyil. Mane olan – çəkmələrindəki xırda bir daşdır.
12. Çayların, göllərin, bulaqların hərəsinin öz adı var. Amma hamısında su var. Dinlərdə də belədir. Fərqli adlansalar da, həqiqət hər birindədir.
13. Allah, insanın qaldıra bilməyəcəyi yükü ona vermir.
14. Kəpənək kimi uçmaq, arı kimi sancmaq.
15. Zarafat edərkən, həqiqəti söyləyirəm. Həqiqət - həyatda ən gülməli şeydir.
16. İdman zalında çempion olmurlar. İçinin dərinliyində arzu, istək varsa, çempion olurlar.
17. İnamsızlıq insanları tale zərbələrinə qarşı çıxmağa qoymur. Mən isə özümə inanıram.
18. Bilirəm hara gedirəm, mən həqiqəti bilirəm. Siz məni necə görmək istəyirsinizsə, mən elə olmayacam. Mən özümün necə olmaq istəyimdə azadam.
19. Uşaqlarınızı, onlar özlərini pis aparanda da, sevin.
20. Başqalarına nə qədər çox yardım ediriksə, özümüzə bir o qədər yardım etmiş oluruq.

Çevirdi: Sima Ənnağı
http://www.aphorism.ru/

9 Kasım 2011 Çarşamba

Emili Dikinsondan bir şeir


Еmili Dikinson (Dickinson, Emily) - (1830-1886) - Amerika şairəsidir. Sağlığında cəmi 7 şeirini çap etdirmişdir. Qapalı həyata üstünlük verdiyindən, ailə qurmamış, bacısı və qardaşının ailəsi ilə birgə yaşamışdır. Bütün ömrünü doğulduğu Amherstdə keçirmişdir. Mədəniyyət mərkəzlərindən uzaqda olduğuna görə, zəmanəsinin fəal ədəbiyyatçıları ilə tanış deyildi. Ölümündən sonra Emilinin masa siyirməsində mindən artıq şeirləri aşkar edildi. Kitabı 1955-ci ildə çap olunub.

*
Emily Dickinson

The Heart asks Pleasure -- first --
And then -- Excuse from Pain --
And then -- those little Anodyness
That deaden suffering --

And then -- to go to sleep --
And then -- if it should be
The will of its Inquisitor
The privilege to die –

*

Emili Dikinson

Öncə ürək əyləncə istər,
Sonra ağrıdan imdad diləyər.
Sonra da xırda Anodyness həblərini
Ki, iztirabları susdursun.

Sonra da – yuxuya gedər,
Varlığına inanmadığı Tanrıdan
Ölüm imtiyazı istəyər...

Çevirdi: Sima Ənnağı

Kənd görüntüləri, 2011

Hara getdimsə, yanımda olan sadə rəqəmsal fotoaparatla foto çəkməyi sevirəm. Sanki yaşadığım anı, hissi və emosiyanı tutub saxlamaq istəyirəm. Kefim pis olan zamanlarda həmin fotolara baxıb, yenidən o ana qayıdaraq, sanki ruhlanıram, bədbinliyim haralarasa müvəqqəti uçub gedir. Bəlkə də özüm-özümü aldadıram... Bilməm ki...













(Fotolar mənə, Sima Ənnağıya məxsusdur - bunu da qeyd etməyə məcburam) :)))

8 Kasım 2011 Salı

Müasir rus hərbi poeziyası

(Əfqanistan veteranlarının yaradıcılığından)


Mixail Koşkoş (1964 təvəllüdlü)
*
Əgər qayıtsam
Əgər qayıtsam...
Heç inanmıram ki, qayıda biləm,
Əgər qayıtsam...
Sevincdən ölərəm,
Əgər qayıtsam...
Allaha şükür edərəm
Əgər qayıtsam
Yad eldən doğma qapıma.
Fərəhlə
Qapını açıb
Inanaram qayıtdığıma...
Göy səmalı pəncərəyə söykənərəm,
Göz yaşlarımı kobud ovuclarımda gizlədərəm
Əgər qayıtsam...
*
Hekayət
Evə qayıdarkən, dəstəmiz tələyə düşdü.
Maşın partladı. Məni zirehdən kənara atdı
Böyük üzüm kolluğuna.
Məni görmədi düşmənlər...
Yadımdadı – üç nəfərdi –
Belibükük üç nəfər.
Boğuq səslərini eşidirdim mən.
Və gördüm ki,
Öldürdülər dostlarımı,
Düz gözlərinə baxaraq...

Tozlu günəşli tikili,
Xəstə sarı çöhrələr.
Pəncərədə pərdələr – hərbi rahatlığın rəmzi.
Yalnız bunu arzulardım: yatib hər şeyi unudum.
Bir şeyi xatırlayım – məni hələ sevən var,
Məni gözləyənlər var...
Bahram altındakı sanbat əsgər üçün bir cənnətdir.
Mənsə yuxularımda da döyüşürəm hər gecə,
Quru yemək payım hər gün boğazımda tıxanır,
Öz dəstəmi axtarıram
Hər gün yuxularımda.

İndi deyirlər ki, guya o müharibə səhv imiş.
Bizə o müharibə xədimə sik kimi lazımmış.
Belə deyən zamanlar mən
Protez ayağımı taxan tək
Boş təbəssümü üzümə yapışdırıram.

Yuri Beridze (1956 təvəllüdlü)
*
Piyada alayı
Kirli gölməçələrdən,
Bataqlıqdan,
Yaz çaylarından su içmişəm.
Dözməyərək, dözmüşəm
Ki, alt paltarım batmasın -
Dağlardan güllələr açılanda,
Avtomatlar düz üzümə tuşlananda,
Dekabr şaxtasında ayaqlarımda yaralar donanda.
Hə, çovğun, başla,
Yağış, islat məni,
Günəş – sən də yandır...
Onsuz da piyadanın günü qaradır –
Onun bəxti qandır, tərdir, yaralardır.
Nədir, xoşun gəlmir?
Pah, neçə də zərifsiz...
Əlbət, biz kimə lazım...
Ancaq sizə borcluyuq,
Borcluyuq
Və borcluyuq...
Soyuqda və istidə
Marş,
Marş,
Marş!
Alnımızda güllə izi,
Bədənimizdə deşiklər.
Torpağa yatııb,
Səngərlər qazıb,
Sizin götünüzü qorumaq üçün
Həlak olmaqdır borcumuz!
Siz nə bilirsiz
Piyadanın nələr çəkdiyini...
*
Müharibə aldadar
Müharibə
Bütün gözləntiləri
Aldadacaq.
Kimsə əclaf olacaq,
Kimsə burda heç olmayacaq,
Kimsə döyüş meydanında qalacaq,
Sülhə çatmayacaq...
Müharibə bir seçimdir:
Ya sən onu,
Ya o səni.
Sağ qalanlar da burda
Ruhunu qoyub gedər
Uduzduğunu görmədən.
Dualar səslənər
Döyüşdən əvvəl
Və sonra:
Allahım, qoy ürəyim ağrısın,
Ağrıyırsa, demək, sağam...
*
Hər şey qaydasındadır
Hər şey qaydasındadır,
Qaydasındadır,
Qaydasındadır...
Əlimin altında qara avtomat,
Arxamda – dağların keçilməz layı.
Hər şey qaydasındadır,
Qaydasındadır,
Qaydasındadır...
Bərk döyünən ürəyim də
Yəqin, gecə sakitləşər.
Düzdür, nəfəs almaq çətin,
Hava şüşə kimidir,
Düşmənlərdən xətər yoxdur -
Hamısını öldürmüşəm –
Əcəb eləmişəm.
Nəsə ürəyim dayanır
Yavaş-yavaş.
Bəlkə sanitarlar məni taparlar.
Cibimə məktubu qoydum –
Hər şey qaydasındadır,
Qaydasındadır,
Qaydasındadır...
*
Yuxular
Yaxşı yuxularım olur –
Müharibə yoxdur daha.
Tər içində oyanıram –
Patronum avtomatda ilişib qalıb...
Ay işığında
Gecə nəmliyi pambıq tək şişir.
Lənət şeytana,
Yenə müharibə
Yuxuma girir.

İqor Nekrasov (1966 təvəllüdlü)
*
Şəfqət bacısına
Geyimli insanlar sağ olanlardır.
Lütlər – soyumuş meyidlərdir.
Ağ geyimli bacılar
Cərrahiyyə əsgəridir
Sağ qalmışlarla ölənlər arasında.
Ağrilarla doludur məkan.
Lütlər o dünyaya inanmır artıq – onlar heç yerdə yoxdu...
Ruhları da sürətlə buludlara uçubdur.
Geyimi olanları
Kəsir, mişarlayırlar –
Cəhənnəmə vasil olur talelər.
Yenidəndoğulma? Yox, cərrahiyyə -
Xilas üçün cəhənnəm əzabları.
Çılpaqlar sağ qalanlara həsəd aparmır.
Sağ qalanlar ölənlərə həsəd aparır.
Xalatlı insanlar allaha həsəd aparır –
Istərlər palçıqdan yaradalar kimisə...
Bu həsəddə şəfqət bacısının günahı yoxdur.
İnsanlar vuruşur, yaralanırlar,
Ağrıdan, qəzəbdən bağırırlar...
Bağırtılar zərif çiyinlərə çökür...
Allah var olsaydı, insanları dərddən qurtarardı -
Lütlərə əbədilik lazım deyil,
Əgər insanlıq soyumuşsa...
İnsan həyatına zaman çatmayır.
Dünyanı fillər deyil,
Zərif çiyinlər saxlayır...

Çevirdi: Sima Ənnağı, 2011

7 Kasım 2011 Pazartesi

Bu mövsümün ilk qarı


Bu gün, noyabrın 7-də yuxudan oyanan kimi gözlərimi pəncərəyə dikdim – eyvanın şüşələri ağ dumana bürünmüşdü; mətbəxdə çay dəmləyən bacım, “xəbərin var, qar yağır...” – dedi. Pəncərədən xeyli baxdım... Əcəb işdir. Deyəsən, qışla payızın mübarizəsində qış müvəqqəti qələbə çalıb. Dünən gecə nağıllarda deyilən kimi, ucundan tutub, göyə çıxılmalı leysan yağışı yağdı, nə yağdı... Səhər isə ağır sulu gölməçələr əvəzinə, yerdə ağ qar və seyrək insan ləpirləri göründü.
Deyirlər, ilk qarı görəndə, gərək bir arzu tutasan və o, hökmən yerinə yetəcək. Amma bu payız qarı məni tamam bədbinləşdirdiyindən, nə arzu tutdum, nə də ilk qara sevindim. Qəribədir... Qış qarı daha xoş gəlir – ürəyim sevinclə dolur soyuq qar dənəciklərindən... Hətta nifrət etdiyim qış küləklərinin soyuqluğuna da asanlıqla dözürəm. Amma noyabr qarı tamam kefimi pozdu. Bilmirəm niyə... Bəlkə kefimi pozan qurğuşun kimi ağır səma, havanın yadlığı, küçənin özgəliyi idi?
Hardasa oxudum ki, bu yaxınlarda, səhv etmirəmsə, Türkmənistanda, yanlış hava proqnozuna görə ölkənin hidrometeorologiya xidmətinin rəhbəri işdən çıxarılıb. Bəs noyabr ayının əvvəllərində, günəşi öz qanadları altında gizlədərək, bizə vaxtsız qar yağdıran hansı mələyi “işdən çıxaraq”? :))))

Sima Ənnağı, 2011

Yaşamaqdan qorxan adam


Tanınmış İran yazıçısı Mustafa Məsturun "Azadlıq"a müsahibəsində maraqlı fikirlər var. Müsahibənin tam mətnini buradan oxuyun: http://www.azadliq.org/content/article/24383113.html
Mən isə müsahibədə diqqətimi çəkən, düşünməyə vadar edən fikirləri qeyd edirəm.
*
- Roman yazarı Mustafa Məsturun ən önəmli özəlliyi nədir?

- Yaşamaqdan qorxan adam. Həyatın mürəkkəb və gələcəyin bəlirsiz, qaranlıq olmasından qorxan bir şəxs. Var gücü ilə həyatdan anladıqlarını ən səmimi şəkildə yazmağa çalışan, eyni zamanda həyatı heç zaman anlamaq olmaz deyə düşünən birisi.
*
Yaş ötdükcə günlərimin daha yeyin keçdiyini hiss edirəm. Uşaqlıq günlərinin sanki hər günü min ilə bərabər idi, ancaq yetkinlik zamanında illərim bir göz qırpımında keçir.
*
Din və həyatın anlamlılığı mənim üçün böyük bir əhəmiyyət daşıyır. Din deyərkən yalnız islamı deyil, bu sözcüyün əsas anlamını nəzərdə tuturam. Hesab edirəm ki, dinlər dünyaya anlam bəxş etmək üçün çox çabalamışlar və din müasir insanın həyatında güclü komponentlərdəndir.
*
Mənim üçün əxlaq ədəbiyyatdan önəmlidir, ancaq bu o anlama gəlməsin ki, əsərlərimdə əxlaq dərsi keçirəm. Ədəbiyyat öyüd vermək üçün deyildir. Daha çox sevərəm ki, əxlaqın incə məqamlarını hökm vermədən dastanda anladam. Həyatın çətin durumlarını nümayiş etdirmək ədəbiyyatın bacara bildiyi bir işdir, ancaq öyüd, əxlaq dərsi ədəbiyyatın işi deyil.
*
İnandığım və anladığım tək fəlsəfə yaxşı olmaq və yaxşı eləməkdir. Belə baxanda qınanılası adamların az olduğunu görürsən. Başqalarına zorakılıq işlətmək... Təəssüflə toplumumuzda birisinin əxlaqsız davranışını zorakılıqdan daha çox qabardırlar. Mən belə bir baxışla razı deyiləm. Fahişəliklə məşğul olan biri mənə görə, şiddət tətbiq edən birindən daha təmiz və daha insandır.

6 Kasım 2011 Pazar

A.Uğur Olgar. YAĞIŞLAR DİNƏ BİLMƏZ

Türk ədəbiyyatının bir şairi - A.Uğur Olgar Qurban bayramı münasibətilə e-mail poçtuma təbrik göndərmiş və bir şeirini ərməğan etmişdir. Gəlin, YAĞIŞLAR DİNƏ BİLMƏZ şeirini birgə oxuyaq :)
Bayramınız mübarək!

*
Rubabe dedi ki
“oyan şair, bir mahnım var sənin üçün
Azərbaycanlı quşlarla birge civildeyecem
teqce azan oxunanda susacaq
günəş doğulana - batana qədər gözleyeceyim
gözyaşlarının dayanmasını
ucalmadan göy üzüne”

oyandım, soruşdum Rubabeyə:
“niyə məni üreyimden vurar daim
axı bu sənin maxnıların
ay dənəmin işığıylamı bəstələdin
o yaxıcı sözləri, məni öldürmeqmi
notaların bu zelim niyyəti”

səhər asta asta üzünü sürüyərdi günə
Baqili bir qız röyasının son pərdəsində
səssizcə xesretlenirdi uzaq bir dənizin
sehil ilə öpüştüyü qumsaldaki
ayaq izlərinə

baxdım ki o ceyranın dodağının yanında bir xal var
yavaşca öpdüm düşməsindən qorxaraq, zaman dayandı sonra
dodaqlarının sehilinde, açıx dənizində üreyinin
nə sevdalı gəmilər batdı fırtınadan,
nə eşq deqiqaları alabora oldu

Mensum dedi ki
"dinə bilmədim", bes mən dinə bildimmi
özümə soruşuram gələn hər sənsiz anımda
yağmurlar necə dinə bilməzsə
gözyaşlarım necə dinə bilməzsə
mən də dinə bilmeyecem
sənə qavuşana qeder

Mensuma soruşdum:
“Rubabe ilə niyyətiniz məni öldürmeqmi
nurdanamı görə bilmədən.”

Azərbaycanlı quşlar hələ ki
səhəri gətirərdilər gecədən qaçıraraq

oyandım, üzümdə necə bir təbəssüm, bextiyar..

5 Kasım 2011 Cumartesi

Mini-şeirlər



*
Biz sevmirdik.
Yorğun ürəklərimizlə sevişirdik.

Həyat
Cavabsız suallarla dolu,
Duyğular - qarşılıqsız.
Boşluq qalib gəlir.

Ağlama.

Gözəllərin
göz yaşına kimsə inanmaz.
*
Saçlarına günəş qonub.
Əllərində
yay ətri var.
Gözlərindəki sükutu
darmadağın etmək,
dilində gizlənmiş
sözləri
eşitmək üçün
neyləyim...
*
Səni
düşünməmək üçün
kağızları masaya töküb
yazıram.
Amma
hər sözdə
sən görünürsən...
*
Ürəyimi riqqətə gətirən
sözlər,
səslər,
hislər,
günümün hörüldüyü daha nələr...
Xoşbəxtəm, deyə bilərəm.

Zaman
gülür...
*
Neynirsiz başdaşılarında
adları, fotoları...
O dünyaya giriş üçün
ruhlara ad gərək deyil...
*
Gözlərini oxuduqca,
yadlaşırsan...
*
Adın şeirə bənzər,
xəfif külək kimi
dodaqlarıma toxunar,
hər dəfə
səni xatırlayarkən...

Sima, 2011

Какое красивое слово - "Мужчина"!

Субботние заметки (05 ноября)



В первую субботу ноября отмечается Всемирный день мужчин, который учрежден с легкой руки бывшего президента СССР М.Горбачева и поддержан ООН.
Было бы не справедливо, если бы в календаре красовался только праздник, посвященный женскому полу, ведь внимание, теплые слова хотят слышать и мужчины, вот, наверное, поэтому появился праздник, когда виновниками торжества являются представители именно сильного пола.
На сегодняшний день, ежегодно, во многих странах отмечают этот «мужественный» праздник. В 2011 году праздник выпадает на 5 ноября.
В этот день мужчин принято поздравлять, дарить им подарки, и самое главное, оказывать внимание, ведь мужчинам важно не что Вы подарите, а как! Лучшим подарком для мужчин будет теплота и ласка, проявленные со стороны их любимых женщин. Не нужно считать, что международный женский день важнее и главнее, пусть мужчина почувствует равноправие во взаимоотношениях.
Думаете, легко быть мужчиной в наше время? Он и деньги должен зарабатывать, и опорой быть, и защищать, и созидать… И чуть что, ему сразу: «Ты же мужчина! Ты должен это уметь, знать, делать, понимать…»
А если он не умеет, не знает, не понимает? То в таком случае, беднягу просто уничтожат ядовитым сарказмом, презрением и убийственной критикой.
В умах людей существует определенный стереотип, касающийся мужчин: мужчина должен быть сильным, смелым, целеустремленным, волевым, умным… А если он еще и хорош собой, и может похвалиться высоким станом и аппетитными мышцами – то это, вообще, идеал!
До последнего времени не нужно было прикладывать много усилий, чтобы быть и считаться мужчиной. Массовая культура предлагала очевидные примеры мужественности. Такой мужчина и горы свернет, и моря перейдет, но в трудную минуту вы не увидите на его глазах слезинку. Настоящие мужчины не плачут! Так утверждает стереотип. А это значит – мужчине отказано в добром и мягком сердце, в подлинных чувствах. Согласитесь, многие мужчины прячут свое чувствительное и ранимое сердце под броней наглости и грубости. Ведь надо соответствовать стереотипу!
Но современный мужчина хочет не только зарабатывать деньги на жизнь, но и жить! Настоящий мужчина - это не значить быть пошлым мачо. Настоящий мужчина – сложная личность своими слабыми и сильными сторонами характера. Так сложилось, что мужчины постоянно должны доказывать свою мужественность: они должны быть защитниками, соперничать, искать и находить свое место под солнцем. Получается, что настоящий мужчина – лидер по жизни и агрессивный тип. А если он не агрессивен, не может хвалиться списком побед над женскими сердцами? Если у него нет огромного счета в банке, крутой машины и накачанных мускулов… Значит, он не мужчина?
Думаю, нельзя людей мерить одним аршином. Каждый мужчина, независимо от социального статуса и внешнего облика, интересен как личность и достоин любви и уважения. Как бы на наше сознание не давили масс-медиа, в обществе есть люди, которые оценивают мужчин не по марке авто, а по его сердцу и поступкам.
Люди - как глина: живой материал, который в руках друг друга превращается в нечто большее. Если бы мы, женщины, попытались понять мужчину, нам бы действительно пришлось "вернуться в детство": в место, где мы были еще равны. Ведь на самом деле, мы растем вместе. Чуть -чуть - в одну сторону, чуть-чуть - в другую. Но это - "чуть-чуть" и составляет загадку наших отношений.
Так просто.
Любить, заботиться, сопереживать, расти.
С праздником!

31 Ekim 2011 Pazartesi

Xaliq Bahadır - Türkcə 160 söz!

Oxu, unutma!



Türk dili dünyanın ən ulu, ən zəngin dilidir. Dilimiz çox zəngin olsa da, bu zənginlik özünü istər danışıq, istərsə də yazı dilində çox az göstərir. Bu görsənişin də bir başlıca nədəni var: biz dilimizin söz saxlancına gərəyincə yetik deyilik; başqa cür desək, dilimizi yetərincə öyrənməyə, onun söz saxlancında olanları mənimsəməyə çalışmırıq. Çağlar boyu belə olub. Belə olduğundan da dilimiz gəlmə-yad sözlərlə yükləndikcə yüklənib. Öz sözlərimizdən çox özgə sözlərə üstünlük verə-verə dilimizi dəyişib, gerçək Türk dili olmaqdan çıxarmışıq. Başqa cür desək, öz sözlərimizə sayğısızca yanaşaraq özgə sözlərə qucaq açmaqla dilimizi ulu, uca, üstün, zəngin TÜRK DİLİ gerçəyindən uzaqlaşdırmışıq.

Bu gün İngiltərə, Fransa kimi Avropa ölkələrində, bizə qonşu Rusiyada dilin yad sözlərdən qorunması, arınması dövlət işinə çevrilib. Adı çəkilən ölkələrin parlamentləri bu yöndə çalışmalarda bulunur. Ən əski çağlardan Türk dil kültürünün başlıca daşıyıcısı olan Azərbaycanda bu gün dil yiyəsiz qalıb, başlı-başına buraxılıb. Bunu biz gündəlik olaraq qəzetlərdən, teleradiolardan, eləcə də qarmaqarışıq, çağ baxımından yararsız dildə yazılmış orta, yüksək oxul dərsliklərindən görürük. Çoxu dilimizə yatmayan, dilimizin quruluşu, səs-söz düzümü, düzəni ilə uyuşmayan gəlmə sözlər dilimizdə at oynatmadadır...

Bəlli olduğu kimi, dünyada bütünlüklə arı dil yoxdur, ola da bilməz. İstər qonşular arasında, istərsə də dünyanın bu başından o başına ilişkilər, çeşidli alış-verişlər bu dildən o dilə, o dildən bu dilə sözlər aparır, gətirir. Bunlar olub, olacaq. Bunlarla yanaşı, dilin qorunması yönündə çalışmalar da olmalı, dilə yalnız dıldə olmayan, dili zənginləşdirəcək sözlər gətirilməlidir! Belə bir baxış bucağından yanaşsaq, dilimizin yersiz-gərəksiz sözlərlə necə dolduğunu (zibilləndiyini!) görərik. Gəlin dilimizə ötəri bir baxış keçirək. Burada dilimizi başına götürən yersiz-gərəksiz ərəb-fars sözləri ayrıc içində göstəriləcək.

Azad(f) - özgür; bariz(ə)- açıq, aydın, qabarıq, gözəçarpan; davam(ə) - dözüm, sürək; davamlı - dözümlü; davam edir - sürür; dır, dir şəkilçilərinin yerində də işlədilir; qüvvə(ə) - güc, bacarıq; qədər(ə) - say bildirir, qoşma olaraq işlədilir; dər(f)hal(ə) - tez, əlüstü, yubanmadan; qeyd(ə) etmək - bildirmək, vurğulamaq, göstərmək; qəbul(ə) - almaq, götürmək, qarşılamaq; qəbuledilməz - yolverilməz; qeyri(ə) - başqa, özgə, yad; vətən(ə) - yurd, ölkə; cənub(ə) - güney; şimal(ə) - quzey; qərb(ə) - batı; şərq(ə) - doğu; vətəndaş - yurddaş; cəmiyyət(ə) - toplum; müvafiq(ə) - uyğun; məfhum(ə) - anlayış; mənbə(ə) - qaynaq; mülayim(ə) - yumşaq; münasib(ə) - uyğun, yaraşan, yerində; münasibət(ə) - ilişki, yaxınlıq; mümkün(ə) - ola bilir, olası; qeyri-mümkün - olamaz; müraciət(ə) - çağırış, başvuru; mücdə(f) - muştuluq; müvafiq(ə) - uyğun, uyar, yarar, yaraşan, əlverişli; müqəddəs(ə) - qutsal, arı, ulu, yüksək; möhür(ə) - damğa; müqəssir(ə) - suçlu; məhv(ə) - yox etmə, aradan qaldırma; nazir(ə) - baxan; əksər (ə) - çox; əksəriyyət - çoxluq; əsas(ə) - özül, başlıca, göstərgə; istifadə(ə) - yararlanma; müdafiə(ə) - qorunma, savunma; digər(f) - ayrı, başqa; əfv(ə) - bağışlama; sahib(ə) - yiyə; inkişaf(ə) - gəlişmə; bəli(f) - HƏ; xeyr(ə) - YOX; həmin(f) - nəyisə, kimsənisə göstərmə; həm(f)yaşıd - yaşıd; lüğət (ə) - sözlük; fikir(ə) - düşüncə; lazım(ə) - gərək; məlum(ə) - bəlli; əgər (ə)- sa, sə şəkilçiləri ilə bir arada işlənən artıq-yararsız söz; istehsal(ə)- ürətim; ixtiyar(ə)- ərk; ictimai(ə)- ellik; intihar(ə)- özünüöldürmə; tərəf(ə)daş- yandaş; tərəfindən(ə)- dilimizin özümlü quruluşunu pozan saldırğan söz; təxir(ə)ə salmaq - ertələmək; tamam(ə) - bitmə, qurtarma; tamamilə - bütünlüklə; təcili(ə) - tələsik, tez, əlüstü, çapıq; məhz(ə) - artıq-gərəksiz söz - ancaq, yalnız, tək, təkcə, ona görə də, buna görə də anlamını bildirir; tələb(ə) - istək; təşəkkül(ə) - oluşma; təşkilat(ə)- qurum; təşkilatlanma(ə) - qurulma; təkzib(ə) - yalanlama; təzahür(ə) - görsəniş; təyinat(ə) - atama, göndərmə, qoyma; təqsir(ə) - suç; günah(f) - suç; cənab(ə) - sayın, sayğılı; nəsil(ə) - soy, quşaq; (nisbət(ə) - oran; nümayiş(ə) - göstəri; nümayiş etdirmək - göstərmək; nişan(f) - bəlirti; məhsul(ə) - ürün; məna(ə) - anlam; vasitə(ə) - araç; amma, lakin(ə) - ancaq; mütəmadi(ə) - sürəkli, ardıcıl; müayinə(ə) - yoxlama, baxış; müavinət(ə) - kömək, yardım; idarə(ə) - yönətim; nümayiş(ə) etdirmək - göstərmək; tədqiqat(ə) - araşdırma; tədqiq(ə) etmək - araşdırmaq; təqdir (ə) etmək - bəyənmək; dəstək(f) olmaq - yardım, yardımçılıq; tələb(ə) etmək - istəmək; sabiq(ə) - keçmiş; mövcud(ə) - var, olmaq; mövcudluq - varlıq; əlaqə(ə) - ilişki, bağlantı; müqayisə(ə) - tutuşdurma; məğlub(ə) - yenilmiş; məğlubedilməz - yenilməz; möhtəşəm(ə) - böyük, azman; müddət(ə) - sürə, sürəc; məruz(ə) qalmaq - uğramaq; mübarizə(ə) - çarpışma; mücadilə(ə) - savaş; mükafat(ə) - ödül; mübarək(ə) - qutlu; mükəmməl(ə) - yetkin, əksiksiz; məşğul(ə) olma - uğraşma; məsuliyyət(ə) - sorum; məsuliyyətli - sorumlu; müvəffəqiyyət(ə) - uğur; məsələ(ə) - sorun; möhtərəm(ə) - sayın, sayğılı; müxtəlif(ə) - qarışıq, dürlü; müəllif(ə) - yazar; müzakirə(ə) - danışma; məyus(ə) - üzgün; müttəfiq(ə) - bağlaşıq; müqavilə(ə) - bağlaşma; müdaxilə(ə) - qarışma; mütəxəssis(ə) - uzman; müşahidə(ə) - gözləm; müşahidəçi - gözləmçi; müsadirə(ə) - əlqoyma; şərik(ə) - ortaq; şey(ə) -nəsnə; iştirak(ə) - qatılma; təməl(ə) - özül; tərk(f) etmək - qoyub getmək, çıxıb getmək, atıb getmək; həm(f)rəy(ə)lik - birlik; həbs (ə) etmək - tutmaq, tutuqlamaq; müvəqqəti (ə) - keçici, ötəri; mühüm (ə) - gərəkli, başlıca; həyat (ə) - yaşam; həyata keçirmək - gerçəkləşdirmək; etibarən (ə) - dan, dən şəkilçilərinin, eləcə də başlayaraq sözünün yerində işlədilir; əvvəl (ə) - ilk, birinci, qabaq; rəğmən(ə) - qarşı, acığına, baxmayaraq, tərsinə; inşa(ə)- qurma, tikmə; inşa olunan - tikilən; inşaat - tikinti; təsis(ə) - qurma, yaratma; səbəb(ə) - nədən; ərazi(ə) - yer; xəbər(ə) - soraq; nəzər(ə) salmaq - baxmaq; daxil(ə) olmaq - girmək; təxliyə(ə) - boşaltma, köçürmə; təhlükə(ə)sizlik - güvənlik; təminat(ə) - güvəncə, qarantiya; müstəqil(ə)llik - bağımsızlıq; nöqteyi-nəzər - baxış, baxım; nümunə(f) - örnək; nəticə(ə) - sonuc; hiss(ə) - duyğu; vəziyyət(ə) - durum; şəffaf(ə) - açıq; malik(ə) - var, olan, eləcə də dır, dir şəkilçilərinin yerində işlədilir; zaman(ə) - çağ; təqdir(ə)də - sa, sə şəkilçisi yerində işlədilir; vəssəlam(ə) - bitdi, qurtardı; xuda(t)hafiz(ə) - sağ ol! Sağ olun!

abzas.net

Şəki. Karvansaraydan görüntülər

Şəkinin Karvansaray deyilən tarixi yeri qədim olduğu qədər də maraqlıdır. Karvansarayın ərazisi baxımlı, güllü-çiçəklidir - hiss edilir ki, bura qayğı ilə yanaşılır, tariximizi qorumaq üçün zəhmətkeş insanlar əllərindən gələni əsirgəmirlər.

(Fotolar mənə, Sima Ənnağıya məxsusdur)






Aytən Təhmasib. QADINLIQ ÖLDÜ



(Bir qadının dilindən)
Mənə sevgidən yox,
dəhşətdən danış.
Dinləyim həyəcanla, nəfəs-nəfəsə.
Dəhşətlər daha maraqlı sevgilərdən.

Sevgini, öpüşü deyil,
əzabı, söyüşü sına.
Zorla bütün saf duyğuları,
sonra qına!
Qına ki, qadınlıq ölüb.
Ölüb bakirəlik, qızlıq.
Dünyanı bürüyüb əxlaqsızlıq.
Gündəmdə cinsi azlıq.
Nə isə...
Deyəsən pozuldu tarazlıq.
Qaçdı söhbətin duzu, dadı.
Boş verək,
qandı, qadadı.

Hə!
Nə deyirsən?!
Başlasın savaş?
Kədərdən gülüşə,
baxışlar görüşə
öpüşə-öpüşə.
Dodaq, sinə
Yenə... yenə...
Lalələr əkdim dodaqlarımla
güllələr dəyib, qərənfillər düzüləsi sinənə.
Eh!
Sevgini endirdik heçə.
Qadınlıq öldü bu gecə.

abzas.net

QİSMƏT. Hayku havasında



Haykuları həmişə çox sevmişəm. Bu qədər kiçik formanın içinə o qədər böyük ovqatı, duyğunu yerləşdirmək az qala möcüzədir. Təzəcə haykularla maraqlanmağa başladığım zamanları xatırlayıram. Hayku ilə ilk dəfədir tanış olan bütün oxucular kimi, mən də o zamanlar məşhur aldanışa düşmüşdüm.

Elə fikirləşmişdim ki, bu cür yazmaq asandı, bir az müşahidə lazımdır, vəssalam. Balaca bloknotumu götürüb özümü vurmuşdum şəhərin canına ki, nəsə tapıb hayku edəcəm. Sən demə dünyada haykuyla tanış olan və mənim keçirdiyim hissi keçirən milyonlarla adam varmış. Hamısının da ilk ağlına gələn bu olub ki, bir dəftər götürüb gedim hayku “yığmağa”.

Sonralar hayku haqqında müxtəlif mənbələrdən çoxlu kitablar, məqalələr oxudum və düşdüyüm vəziyyəti anladım. Rolan Bartın hayku barəsində yazdığı məşhur cümləni oxuyanda isə məsələ mənə ayrı tərəfdən aydın oldu. Bart təxminən belə yazırdı: “ Hayku içində lenti olmayan fotoaparatdı.”

İndiki zamanda rəqəmsal fotoaparatların sürətli inkişafına baxanda, düşünürsən ki, artıq bizim ən xırda anı belə ölümsüzləşdirmək istəyimizin coğrafiyası durmadan genişlənir.

Bir iş var ki, fotolar çəkildiyi gün, ay, il baxımından elə bil daha çox tarixin həndəvərində oynayan sənətdir, bəlkə bir az da uzaqdan statistikayla qohumdur. Hərçənd ki, fotonun ölümsüzləşdirdiyi möhtəşəm anlar gözlərimizin yaddaşına köçür, söz isə bütün hüceyrələrimizə. Belə də demək olar: Hayku “bu foto haqqında nə deyə bilərsən“ sualını vermiş adama üç misralıq cavabdır. Foto deyəndə mən təkcə çəkilib fiksə edilmiş anı yox, geniş zamanı nəzərdə tuturam.

Hayku suşi kimidir, dadlı və az.

Hayku doymamaqdan ləzzət alıb doymaqdı.

Nə qədər danışsam boş. Haykunu sevmək üçün onu hər gün ən azı bir qaşıq içmək lazımdır.

Yaddaşımdakı haykulardan sizinlə bir neçəsini bölüşmək istəyirəm.

Nuş olsun !


Coşkun Yerli. “Yağmurun dirənişi” kitabından.

Nə boş maraqmış,
Fərqli heç nə yoxmuş
Dağın o başında.

Hara baxsan
Hər cənnətin yanında
Bir cəhənnəm.

Melisa Gürpınar. “Kiçik şeylər” kitabından

Soruşmadan girdin
Baxçama səhər yeli
Poçtalyon kimi.


Kadir Aydemir

Ölüm:
Qapının önündə
Nə çox ayaqqabı.

Basyö. Haykular kitabından

Köhnə hovuzdur
Qurbağa hoppanar
Və suyun səsi.

İşıqlı Atalı. Hüseyn Cavid göyü



Hüseyn Cavid nəinki Azərbaycan, bəşər mədəniyyətinin nadir simalarındandır. O, bənzərsiz göy adamıdır. Onun əsərlərində Göyə yüksəlmək, insaniliyə yetmək çağırışı səslənir – inamlı, inadlı, ilahi…
Oktyabrın 24-ü Azərbaycanın, türk dünyasının böyük şairi Hüseyn Cavidin anadan olmasından 129 il ötür.
1937-ci ilin qovğaları ilk olaraq aydınların sıradan çıxarılmasına, ümumən millətimizin sarsıdılmasına yönəlmişdi. Bunun ilk zərbəsini alanlardan biri də Hüseyn Cavid idi. O, həmin il iyunun 4-də həbs edilərək Sibirə sürgün edildi. 1941-ci il dekabrın 5-də imperiyanın İrkutsk vilayətinin Tayşet rayonunun Şevçenko qəsəbəsində öldü.
Oktyabr ayı Cavidin doğum günü ilə əlamətdar olsa da, bir neçə aydınımızın da qətli ilə yadda qalıb. 1937-ci il oktyabrın 12-dən 13-nə keçən gecə Azərbaycanın tanınmış aydınları Əhməd Cavad, Bəkir Çobanzadə, Böyükağa Talıblı, Vəli Xuluflu, Məmmədkazım Ələkbərli, Hənəfi Zeynallı, Xalid Səid Xocayev qətlə yetirildilər. İmperiya əlindən gələn etdi ki, xalqın ruhunu bütünlüklə sarsıtsın...
Bununla bağlı İnam Ata (Asif Ata) yazır: “1920-ci ildə xalqın başını kəsdilər, 1937-ci ildə ürəyini yedilər”.
***
Hüseyn Cavid yaşadığı çağa, mühitə sığmırdı. Onunla toplum arasında yerlə göy fərqi vardı. O, yerdəkilərin qurtuluşu üçün çalışan göy adamı idi. Onun əsərləri, qəhrəmanları bunu göstərir.
Hüseyn Cavidin "Şeyx Sənan" faciəsi çox sevdiyim əsərlərdəndir. İnsanın həqiqətə doğru qarşısıalınmaz, qeyri-adi, bənzərsiz sevgisini, həqiqətə qovuşmaq ehtirasını özündə əks etdirən bu əsər misilsizdir. Şişirtməsiz demək olar ki, dünya dramaturgiyasında "Şeyx Sənan" ruhlu ikinci bir əsər tapmaq çox çətindir. Ümumiyyətlə, Cavidin bütün əsərlərində insanın ali həqiqət axtarışı başlıca yer tutur:
"Hər qaranlıqda çırpınır bir nur,
Hər həqiqətdə bir xəyal uyuyur".
Şeyx Sənanı həqiqətə yetmək istəyi yandırıb-yaxır. O, sanki eşqini qarşıda gözləyən fəlakətlərdən xəbərdardır.
Zəhra ruhən Şeyx Sənanın ondan çox yüksəklikdə olduğunu anlayır. Bilir ki, Şeyx Sənanın elmi-kamalının ucalığı ruhunun qeyri-adiliyindəndir.
"Şeyx, gəl-gəl!
Sevimli Sənan, gəl-gəl!
Sənə layiq deyil o yer, yüksəl!"
Bu, artıq Sənanın Xumarın şəxsində həqiqətin səsini eşitməsidir. Sənan bu halını kimsəyə anlada bilmir.
"Ər kişidə olur bir söz, bir məram,
Əzm eylədim məhv olsa aləm tamam
Dönməm geri, hər yana yol açıq".
Əslində Şeyx Sənanı Xumarın xəyalı yaşadır. Qarşıda ucalıq, göylük aqibəti var. Müridlərin yalvarışlarına baxmayaraq Şeyx Sənan – "Yüksələn fəqət enməz, hər kim məni istərsə, göyə yüksəlsin"-deyir...
***
Əslində Şeyx Sənan ucalığını Hüseyn Cavid özü gerçəkcəsinə yaşadı, bununla da əbədiliyini göstərdi.
Şeyx Sənan göyə ucalmaq rəmzidir əslində. Göyə yüksəlmək – insanın öz daxili-mənəvi dünyasına baş vurmasıdır. Mütləq ədalətə, həqiqətə, ülviyyətə çatmasıdır.
İnam harayı səslənir Sənanların göyündə – ardıcıl, qəti!
Şeyx Sənanların, Xumarların göyləşmək həsrəti var.
Xumar – Sənanın illərlə aradığı, sonda tapdığı idealıdır.
Sənan dəyişməzliyin, bütövlüyün bütün çalarlarını Xumarda tapır və ona dəlicəsinə vurulur.
O, Xumarı səcdəgah saydığı dərəcədə, özü də onun üçün səcdəgah olur.
Sənan Xumarını, yəni həqiqətini tapır, İnama yüksəlir, göyləşir, durulaşır, özümlüyünə qovuşur.
Həqiqətinə doğru yol gedən, əzab içində qovrulan, əzabdan fərəh alan, həqiqətinə yetəndir Sənan!
***
Ancaq Sənanın və Xumarın yanındakılar naşı inamlara tapınırlar. Onlar Sənanı və Xumarı anlamaqdan çox uzaqdırlar.
Fitnə-fəsadla, həsədlə yoğrulmuşlar inamsızlıq fəlakətinə düçar olublar.
Cavid «Şeyx Sənan»da özlərindən ayrı düşənlərin faciəsini dahiyanə şəkildə göstərir.
İnamsızlıqdan adamların içərisində qorxu, böhtan ağacı boy atır, şübhə meyvələri yetişir.
Ancaq Sənanların içərisində ədalət, ülviyyət ağacı bitir, fərəh, inam meyvələri yetişir.
Göy qətiyyəti gəlir göy oğlu Sənanın ömrünə – İradə Göyünə yüksəlir.
***
İdrakın göy səviyyəsi var – gerçək idrakdan göy qədər uca, əlçatmaz.
Cavidin Xəyyamı insanları göy idrakına qovuşmağa çağırır. Xəyyam mənəviyyatı zamana qarşıdır. O, zamandan, şəraitdən, mühitdən yüksək həqiqət istəyir.
Cavidi oxuduqca bir daha anlayırsan ki, göy işığı gərəkdir yerdəkilərə. Onlara qaranlıqları yaran, idrakın göy səviyyəsi gərəkdir.
Şairin qəhrəmanları Yer mənəviyyatından əl çəkirlər, Göy mənəviyyatına yüksəlirlər. Bu obrazlar insanları Yer ədalətsizliyinə, həqiqətsizliyinə, üviyyətsizliyinə qarşı durmağa çağırırlar.
***
Cavid «Peyğəmbər» əsərində peyğəmbərliyin mahiyyətini dərindən duyub, ifadə edib.
Peyğəmbərin ilk peyğəmbərlik illəri, halı təhlil, təqdir olunur. Cavidin Peyğəmbəri amal üçün seçilib, amala sevgisi onu ülviləşdirir, ilahiləşdirir.
Göy hökmü səslənir Cavidin peyğəmbərinin aqibətində. Sonrakı mərhələdə kitabı qılıncla əvəz edən peyğəmbərin halı Cavid qələmində ruhani duyum ustalığıyla açılır.
***
Yer iradəsi qorxusuyla, tərəddüdüylə Göy hökmünə, qətiyyətinə qarşıdır.
Cavidin Səyavuşu ülvi, müqəddəs duyğular yiyəsidir.
Göy hökmü, Göy çağırışı düşür göy İnamlı Səyavuşun aqibətinə. Səyavuş da göy idrakına yüksəlir, yetir.
Həsrət göyünə yüksəlir Səyavuş: dərd çəkir, dərdə batır.
***
Oxu daşa dəyir göy inamlıların – göy həsrətilə yana-yana qalırlar. Göysüzlər yazırlar göylülərin aqibətini: hərcayilik, insansızlıq törədirlər. «Uçurum»da insan faciəsi bütün çılpaqlığı ilə açılır.
***
Cavidin “İblis”indəki insanilik harayı göysüzlərin inamsızlığına qarşıdır.
Yerdəkilərin İblis adlı səcdəgahı var. Yüksələn görünürlər, alçalırlar, çünki göysüzdürlər.
Cavid haray çəkir: İblisləşən Yerdə xurafat göysüzlüyü yaranıb.
Yerdəkilərin yaşamında İblis halı yaranır – zülmət gətirən. İdrak göysüzlüyündən duyğu, iradə yoxluğu yaranır.
Fitnə-fəsad, şərdən yoğrulmuş işlər törəyir Yer idrakından. Xurafat, cəhalət, anlamsız adət-ənənələr mənəviyyat göysüzlüyü yaradır.
Şairin qəhrəmanları zəlilləşmənin yaratdığı qələbəyə inanmır. Mənəviyyatsızlar vicdanın səsini eşitmirlər.
Mənəviyyatsızlığın İblislik adlı məqamı var. İblislik – İnsansızlıqdan yaranır.
Cavidin qəhrəmanları ləyaqətsizliyə, azğınlığa, zalımlığa, harınlığa, öz insani imkanlarına inanmayanlara qarşı vuruşurlar.
Yadlaşma yağılığından ayrıla bilmirlər mənəviyyat korları, çünki iradəsizdirlər.
***
Cavid “Topal Teymur”unda fatehliyin faciəsini dahiyanə şəkildə açıb göstərir. Şair demək istəyir ki, Teymurlar həqiqət, ədalət, ülviyyət dağını fəth edə bilmirlər; zorla ürəklərə yiyələnmək istəyirlər, ancaq bacarmırlar.
***
İnam Ata “25 söz” izharında bəşərin oxumasını gərəkli saydığı 25 nəfər söz yiyəsi sırasında Hüseyn Cavidin də adını çəkir. Yüzillər ötəcək, Cavidin yaradıcılığı yenə də öz bənzərsizliyini qoruyacaq, yaşadacaq. Onun İnsan soraqlı əsərləri bəşərin bütün çağlarında öz ilahi dəyərini daha da yüksəldəcək, artıracaq.

modern.az

Dünya Azərbaycanlı Qadınların I Qurultayı keçirilib



İsveçin paytaxtı Stokholm şəhərində Azərbaycan Federasiyası – İsveçin (AFİ) dəstəyi ilə Azərbaycan, Türkiyə, Finlandiya, Almaniya və İsveçin müxtəlif şəhərlərindən olan ictimai fəal qadınların iştirakı ilə Dünya Azərbaycanlı Qadınların I Qurultayı keçirilib.

Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin mətbuat xidmətindən Lent.az-a verilən məlumata görə, qurultayın fəxri qonağı və əsas məruzəçisi millət vəkili, Avropa Şurası Parlament Assambleyasında (AŞ PA) Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü Qənirə Paşayeva olub.

Azərbaycanın dövlət himninin səslənməsi ilə açıq elan edilən qurultayda öncə 4 Divan üzvü seçilib. Qənirə Paşayeva Divan sədri, Əfsanə Sevigin müavin, Səadət Kərimi və Ayda Əmir Haşimi isə katib seçiliblər. Qurultayı ilk məruzə ilə Qənirə Paşayeva açdıqdan sonra AFİ sədri Səttar Sevigin, İsveç Türk Gənclik Federasiyasının keçmiş sədri Pınar Mərmər, İsveç Türk Federasiyasının sədri Əhməd Önal, Türkiyədən Gülara Yenisey, İsveçdən Azər Heydərqızı, Eluca Atalı, Əfsanə Sulduzlu, Səadət Kərimi, İlahə Cəfərli və Finlandiyadan Arzu Muradlı Azərbaycan qadının tarix boyu rolu, bu gün qarşıda duran problemləri və onların həlli yolları ilə bağlı məruzə ilə çıxış ediblər. Çıxışlarda Azərbaycan dövlətinin qadınlara göstərdiyi diqqət, anaların vəzifələrindən də söz açılıb.

Daha sonra qurultayın sənədləri qəbul olunub. Qurultay Ermənistanın Azərbaycana təcavüzünü kəskin qınayan bəyanat qəbul edib. Qurultayın yekunu olaraq Azərbaycan Qadınları Federasiyasının yaradılması istiqamətində işlərə start verilməsinə dair qərar qəbul olunub.

modern.az

30 Ekim 2011 Pazar

Эх, хорошо, что ты есть – Интернет…

Субботние заметки (29.10.2011)


29 октября Интернету исполняется 42 года. В 1969 году в Калифорнийском университете четыре компьютера были объединены в единую сеть и текстовые данные были переданы по серому кабелю длиной три метра. Затем состоялся первый разговор по компьютерной сети между тремя университетами. Именно это событие считается днем рождения Интернета. По официальной версии, создание интернета принадлежит американским властям для своих тайных военных целей. Министерство обороны США хотело создать удобный полигон для испытаний, содержание которого стоило бы гроши, а эффективность - неисчерпаема. К тому же надежные решения можно было постоянно держать под контролем.
Появление Интернета дало толчок новым технологиям и изменило мир. К 1971 году была создана сеть с 23 компьютером. Уже в 1977 году число пользователей Интернета достигло 100, а в 1989 году – более 100 тысяч. Сейчас число пользователей насчитывает миллионы.
Интернет стал мощным инструментом повседневной жизни. Он стер границы между странами, передача информации стала проще и быстрее. Мы в Интернете работаем, отдыхаем, учимся, общаемся. Интернет стал частью нашей жизни, вытеснив телевидение и радио, и даже телефон. Все эти технические потребности можно осуществить с помощью одного-единственного аппарата – компьютера.
Подсчитано, что в Европе каждая 8 супружеская пара познакомилась через Интернет, а в каждой 10 семье идут «разборки» из-за виртуальных друзей и компьютерных игр. Уже никому не смешно видеть взрослого дядьку с сигаретой в зубах, играющего в «стрелялки».
Кто же владеет Интернетом? Благодаря отсутствию единого руководства, у него нет единого центра. Полный каталог его ресурсов не известен. Но оборудование и программное обеспечение, естественно, своих владельцев имеет. Поэтому Интернет не бесплатный. Но желающих пользоваться всемирной паутиной это не останавливает.
Объем информации в интернете каждым годом удваивается. Каждый месяц поисковик Google обрабатывает 35 миллиардов запросов. Что же делали бы люди без интернета? Считается, что Интернет экономит время в поиске информации. Ведь найти нужное сведение здесь легче и быстрее, хотя и требует определенного времени на выбор и обработку информации.
А социальные сети… Они стали настоящим злом. Многие сотрудники, приходя на работу, вместо выполнения своих прямых обязанностей, зависают в социальных сетях настолько, что некоторые фирмы уже стали закрывать доступ к ним. И врачи уже бьют тревогу – возросла зависимость от компьютера и социальных сетей. Виртуальное общение стало заменять живую речь, что повлияло на социальные связи людей. Люди стали жить в «электронной сказке»; если раньше романтик мечтал о своей любимой, вздыхал о ней ночами и посвящал ей в романтическом порыве стихи, то сейчас современный романтик – сутулый бледный очкарик – имеет возможность предстать прекрасным аватаром перед девушкой – сильным, удачливым и очень красивым…
А вы знаете, что существует Бог Интернета? Не верите? Загляните по адресу http://greati.net/. Как гласит страница, здесь исполняются желания. Каждый раз, подключаясь к Интернету, мы входим в информационное пространство, объединяющее миллиарды пользователей. Это пространство состоит из энергетических полей, обладает собственным разумом и существует независимо от того, верим мы в него или нет. Каков механизм исполнения желаний, никто не знает, но судя по отзывам, люди довольны результатом. Вот так прогресс проник во все сферы жизни, и ничего святого, увы, уже не осталось…

26 Ekim 2011 Çarşamba

Xuraman Hüseynzadədən bir şeir




***
Yuxusuzluq
“pəncərədən bayıra bax” deyir…
Açıram pəncərəni,
şəhərin hələ insan nəfəsi dəyməyən
saf havası
atır özünü
taybatay açılan pəncərədən
evimizin ağuşuna…
Dan yeri ilmə-ilmə söküldükcə
şəhərin eyibi açılır:
küçələrdə insanlar görünür,
səs-küylü maşınların arxasınca
tüstülər sürünür…
Şəhər oyanır…
Yatmaq zamanıdır.

http://kultaz.com

Qan Turalı.Üç kədərli əhvalat




Rusca bilməyən rus qızı

Bu gün bir uşaq düşmüşdü yadıma. Elmin onunla mənim şəklimi Facebook-a qoymuşdu. 3 il bundan qabaq Norveç səfirliyinin bir layihəsində görmüşdüm onu. Atası da rus idi, anası da. Bir gün çıxıb anası getmişdi evdən. O da bu internata gəlmişdi. Və rus dilini bilmirdi. Beş yaşı vardı cəmi. Beş… Üç il idi burdaydı. 5 yaşına iki dil sığdırmışdı.

Çeçələ barmağının iki dırnağı vardı. Qüsurlu doğulmuşdu. Mənə deyirdi ki, mən böyüyəndə onlar da birləşəcək. “O biri barmaqlarım birləşib, bir bu barmağım qalıb”.

Bu üç ildə getmədim bir gün yanına. Ancaq tənbəllik deyildi bu. Ancaq tənbəllik ola bilməzdi. Necə deyirdi o məşhur filmdə: “Mənə “məktub yazacağam” demə. Lütfən demə. Katerina da dedi, amma yazmadı. Yazma mənə məktub”.


İkinci əhvalat


Həftəyə kədərlə başlamaq üzücüdür.

Kədər yoluxucudur çünki.

Sizi kədərləndirdiyim üçün üzr istəyirəm amma…

Başqa bir kədərli hadisə haqda danışmaq istəyirəm.

Nə vaxtsa mənə bir dəli haqda danışmışdılar.

Hər dəlinin bir şakəri olur, bununku da əlində dəftər qələm kəndin küçələrində gəzib gördüyüm avtomobillərin nömrəsini yazmaq idi.

Bir zaman (onda o dəli deyildi) bir kiçik qızcığazı maşın vurub gözlərinin qarşısında.

Sürücü qaçıb gedib.

O da maşının nömrəsini yadda saxlamadığı üçün şoka girib.

Şokdan çıxar-çıxmaz bir dəftər alıb əlinə.

Gördüyü bütün maşınların nömrələrini qeyd edirmiş ora.

Bir gün lazım olar deyə.

Dəli kimdir, ağıllı kimdir, daha o bəlli deyil bu məmləkətdə…

Nə deyirdi Asif Ata?

“Kefli İsgəndəri eşitmədilər. Çünki kefli idilər. İçərilərində ayıq olan bircə adam vardı: Kefli İsgəndər”.


Üçüncü əhvalat


Onsuz da heç bir gülməli hadisə kefinizi açmayacaq.

Ona görə də kədərli bir hadisəni də yazıram.

Sevincimiz Ginnesə düşmürsə, barı kədərimiz düşsün.

Bir qəbilə tapıblar Afrikanı içərilərində.

Adam yeyən bir qəbilə.

Adam yediklərinə baxmayın, adam yeyilməsi lüks deyil, aclıqdandır.

11 yaşımdan bilirəm bunu, “Kapitan Qrantın uşaqları”nda oxumuşdum.

Alimlər qəbiləni araşdırarkən böyük bir təyyarə maketi görüblər.

Hamısı heyrətə düşüb, bu vəhşi qəbilə təyyarə maketini niyə düzəldibmiş.

Özləri izah ediblər: “Göylə nəhəng bir quş uçur. Bunu da düzəltmişik ki, gəlib qonsun yanına. Biz də onu vuraq yeyək”.

Təyyarənin yerə enməsi üçün dualar edilir, ayinlər təşkil olunurmuş.

Məlum məsələdir, təyyarə yerə enəsi deyil.

Bu həsrət isə əsrlərlə sürəcək adamyeyənlər arasında.

Adamyeyən həsrəti uzun olur...

Hamı bazar ertəsi sindromundan danışır.

Bu da yoluxucudur deyəsən.

Uşaq olanda hiss etmirdim bunu.

İlk dəfə Tom Soyyerin macəralarında oxudum.

O gün bu gündür-məktəbdə, liseydə, universitetdə və işdə bazar ertələrinə alışa bilmirəm.

Bu da günün sözü: “Yeddi gün işləyən adamın bazar ertəsi sindromu olmur”.

http://kulis.az

Təbrizli şairə Ülkər Ucqar. Nağıl qadın kimidir


*

“getdim” de
özünü də, məni də qurtar!
nağılı deməyincə bitməz
yerlə göy arasında
gərgin düşübən qarğayar başlayanını...

“atdım” de
özünü də, məni də qurtar!
nağıl yarıcan olanda
asılı qalar
bir ömür, deyəninin dalısınca sürünər
qiyamət günü
sonunu istər...

nağıl qadın kimidir,
unutqan gözlərini yumsan da,
tanıyar səni!
unutqan əllərini gizləsən də,
tanyiar səni!

“getdim” de, özünü də, məni də qurtar...
“atdım” de, özünü də, məni də qurtar...

http://www.azadliq.org

19 Ekim 2011 Çarşamba

Расскажи о радуге…

Субботние заметки



15 октября международное сообщество отмечает День белой трости. Это – не праздник. Это – своеобразный знак беды, который напоминает обществу о людях с ограниченными физическими возможностями. Международный день белой трости – символа незрячего человека – был установлен в США в 1970 году по инициативе Международной федерации слепых.
История белой трости, как символа слепоты, берет начало в 1921 году. В Бристоле жил молодой фотограф Джеймс Биггс, который после несчастного случая потерял зрение. Он стал ходить по городу при помощи трости, но вскоре понял, что никто не обращает на него внимания. Люди просто видели обычного человека с тростью и не подозревали, что он незрячий и нуждается в помощи. Тогда фотограф стал использовать трость белого цвета. И она стала заметна. Скоро это новшество стали использовать слепые других стран. Ведь трость для слепого – это не просто инструмент, а «глаза». С его помощью слепой человек ходит по улицам, идет на работу, садится в автобус или спускается в метро.
Сегодня в мире около 40 миллионов слепых людей и более 100 миллионов – с нарушениями зрения. Мы разные, и у каждого человека свой путь. Но цель одна – услышать зов сердца и откликнуться. Так легко обрадовать человека, дарить ему счастье и вселить надежду одним только пониманием или добрым словом…
Вспомним слова Антона Чехова: «Надо, чтобы за дверью каждого довольного и счастливого человека стоял кто-нибудь с молоточком и постоянно напоминал стуком, что есть несчастные, что как бы он ни был счастлив, жизнь рано или поздно покажет ему свои когти, стрясется беда, болезнь, бедности и потери. И его никто не увидит, не услышит, как теперь он не видит и не слышит других».
Человек, рожденный слепым, не может что-то увидеть… Поэтому у него другое представление о мире: он не знает как выглядит радуга, какого цвета солнце и море, глаза любимой… Но у таких людей сильно развито осязание, обоняние и слух. Слепой человек не знает, как выглядит «стол», «телефон», «дом», даже не знает, как выглядит он сам! Ему не нужна внешняя красота собеседника, он понимает все о человеке, судя не по внешности (так как не видит), а по интонациям его голоса. Слепому важнее не внешняя оболочка, а душа, внутренний мир человека!
Слепых можно назвать отчасти счастливыми. Им не надо бороться за девушку (парня), не надо выделяться внешним видом, одеждой. Они живут правдой, не играют спектакль под названием жизнь; не стараются предстать перед другими лучше, сильнее, умнее, чем они есть… Они такие, какие есть… Обычные люди, живущие в темноте. В темноте, полной звуков и запахов.
Однажды слепой человек сидел на улице с табличкой: «Я слепой, пожалуйста, помогите». Ему мало подавали. Один человек дал слепому монету и написал что-то на его табличке и ушел.
На следующий день незнакомец снова проходил по этой улице и увидел, что шляпа слепого полна монет. Слепой узнал человека по его шагам и захотел узнать, что же этот человек написал на табличке. Незнакомец сказал:
- Ничего такого, что было бы неправдой. Я просто написал по-другому: «Сейчас весна, но я не могу ее увидеть»…

12 Ekim 2011 Çarşamba

Tomas Tranströmer. Haykular



Tomas Tranströmer (1931) - Norveç şairi, 2011-ci ilin ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatçısı

*
Tutdum qaçqını -
Göbələklə dolu ciblərimi
Boşaltdı.
*
Gecə yük maşını keçir,
Məhbusların yuxusu əsir.
*
Kül rəngli sükut...
Göy yekəpər yanımdan ötür -
Dənizin soyuq küləyi.
*
Günorta təpəyə qalxdım
Keçilər alovu didir
*
Sürünənlər
Terrarium şüşəsi arxasında
Tamam donuq,
Qəribə.
*
Sükutda qadın paltar asır.
Ölüm sakitdir.
*
Ənginliyin dərinlyində
Ruhum uçur –
Ulduz kimi astaca...

Çevirdi: Sima Ənnağı

Gənc səslər. Türkan Zamanova. Şeirlər

http://kultaz.com


BİR OVUC KÜL
Məni qocaldan,
susduran,
saçlarımı ağardan
bütün vaxtı ötmüş
xatirələrimi,
əhvalatlarımı
atdım
kimsəsizlərin yeməkxanasına.
Gecə
kimsə yandırdı
acların ümid yerini.
Zülmətin sayrışdığı gecədə
aydın gördüm usandığım dostlarımı
qulağımı qaşındıran sözləri
fikirlərimi qarışdıran
həyatıma düyün salan
bütün hadisələri….
Yandı, hamısı yandı.
Bir ovuc kül oldu…
Yüngülləşdi yer kürəsi
qəlbim kimi…
*
BƏHANƏ
Bir bəhanə ilə
sənə vermək istəyirəm
sevgimi.
Sən də həkk edərsən
otağının divarlarına…
Baxıb şeir uydurarsan.
Gizlənib
misralarda
qonaq gedərəm
insan ürəklərinə.
Sənin
mənim
qəlbimdə olduğu kimi
hər dəfə
bürünüb sevgilərə
ölərəm qəlblərdə.
Yaşamaq bəhanəm olmaqçün….

9 Ekim 2011 Pazar

Ребята, давайте жить дружно!

Субботние заметки


Начиная с 1931 года, ежегодно в начале октября в мире отмечается день защиты животных. В этом году день защиты животных проводится 8 октября.
Как-то наш сосед возмущался текстом рекламы, где говорилось, что мясо – естественная пища собак. Сосед был недоволен тем, что люди не могут позволить себе мяса из-за дороговизны, а вот собакам мясо дают под разными соусами, да еще рекламируют этот корм.
Конечно, в обществе, в котором человек не живет, а выживает, трудно говорить о правах (есть и такое) и защите животных. Ведь человеку, занятому добычей хлеба насущного для себя и своей семьи, некогда думать о защите животного мира.
Мы относимся к животным по-разному. Кто-то считает жестокое обращение с животными допустимым, для кого-то борьба за права животных становится целью всей жизни.
История человечества в своем развитии проходила много этапов взаимоотношений с живыми существами. Перед древним человеком не стоял вопрос о защите животных. Скорее, он сам должен был защищаться от них как более слабое существо.
В более поздние времена, например, в Древнем Египте, животные превратились в богов, властвующих над телами и душами смертных. Закон о животных ставил кошку, быка или барана выше человека.
Начиная с 19 века, гуманное отношение к животным воспринимается как одно из главных столпов общества. Активисты зеленых движений добиваются того, что в каждом развитом государстве принимается закон о животных. Отношение к животным в современном мире стало показателем уровня развития человека и общества. Защита животных становится заботой всего цивилизованного мира.
Почему нужно защищать животных? В современном мире животные очень зависимы от людей: человек содержит домашних любимцев, выращивает скот для заготовления мяса, молока или для получения шерсти, использует для службы в полиции, на таможне и т.д. Все эти животные полностью зависят от человека, так же как и дикие жители лесов, попавшие в поле деятельности человека, постепенно становятся зависимыми от нас.
Животные, как и мы с вами, обладают чувствами и имеют схожие потребности. К сожалению, они не могут постоять за себя, поэтому обязанность каждого человека обеспечить для братьев наших меньших счастливую и полноценную жизнь.
Человек — лишь малая частица единого целого разнообразия животного мира. Каждой форме жизни на нашей планете отведена своя уникальная роль. Нас многое объединяет с другими обитателями Земли, и прежде всего — дар жизни. И если исчезает какой-либо вид жизни, люди неизбежно теряют возможности, красоту и даже будущее.
Именно для защиты редких видов животных и растений, а также их мест обитания была учреждена Международная Красная книга. Это очень важный документ, в который постоянно вносятся данные о животных и растениях всего мира, которым угрожает реальная опасность исчезновения.
А вы знаете, что для защиты животных разработаны пять свобод? «Пять свобод» включены во Всемирную декларацию благосостояния животных.
Пять свобод включают:
1. Свободу от голода и жажды — путем предоставления доступа к воде и еде, которые поддерживают хорошее здоровье и активность.
2. Свободу от дискомфорта — путем предоставления соответствующей среды для проживания, включая жилище и место для сна и отдыха.
3. Свободу от боли, травм или болезни — путем предоставления превентивных мер или ранней диагностики и лечения.
4. Свободу естественного поведения — путем предоставления достаточного места, соответствующих благоприятных условий и приспособлений, а также компании себе подобных.
5. Свободу от страха и стресса — путем обеспечения соответствующих условий и отношения, которые исключают моральные страдания.

Так что, давайте жить дружно! Беречь и уважать и себя, и животных.