25 Eylül 2011 Pazar

Субботние заметки (24 сентября)

В стране глухих



24 сентября в мире отмечают необычный день – день глухонемых, который учрежден в 1951 году.
На планете 2500 языков. Но есть и еще одна форма общения – язык взгляда и жестов. Всемирная Федерация глухих в 50-е годы для обслуживания международных мероприятий глухих, то есть конгрессов, конференций, в том числе и спортивных, разработала систему жестов Жестуно.
Многие люди считают глухонемых несчастными, ущербными существами. Ведь глухонемые не слышат божественных звуков природы – пения птиц, шума дождя, шепота волн. Они не слышат голос любимого человека. Но не верьте в тот миф, что глухие замкнуты и необщительны. Десятки замечательных личностей были глухими, среди них – Пьер де Ронсар, поэт эпохи Возрождения, заядлый фехтовальщик и прекрасный танцовщик; Виктор Гюго – французский писатель, Бетховен – немецкий композитор, Антонио Станьоли – итальянский художник, Жан-Жак Руссо – французский писатель и философ.
Внутренний мир глухонемых для нас загадочная скрытая форма жизни. Как они общаются со звуковым миром? Полная глухота на самом деле имеет место лишь в редких случаях. Как правило, большинство людей, не способных на полноценный вербальный контакт, обладают к большей или меньшей степени достаточным слухом. Говорят, что глухонемые слушают музыку спиной. Позвоночник превращается в антенну, дающую информацию об окружающем звуковом пространстве. Поэтому глухонемые достаточно тонко чувствуют ритм и более восприимчивы в ощущении скорости и амплитуды колебаний.
Иногда в метро я встречаю группу глухонемых. Они жестикулируя, о чем-то бурно спорят, смеются… И все это в полной тишине. Тогда сразу бросается в глаза, что у каждого свой мир, непонятный другому – мы, слышащие, живем в шуме, в котором самое важное порой упускается из виду, теряется в словесной шелухе. А глухие сосредоточены на своих неслышных словах – жестах, и может, поэтому лучше понимают друг друга. Может, эти глухие люди счастливее нас, потому что не слышат шумовой мусор, словечки, брошенные вслед невоспитанными людьми. Глухих невозможно обидеть язвительным замечанием или уколоть грубостью – им плевать на наши слова, которые впустую сотрясают воздух и растворяются в эфире, не затрагивая сердца.
Есть такой фильм – «Страна глухих», где глухая танцовщица ночного клуба Яя живет единственной мечтой – накопить денег и уехать в некую сказочную «страну глухих», где живут только глухие люди и поэтому царит добро и справедливость. Ей кажется, что мир слышащих людей полон жестокости и зла.
Мы все, независимо от того, слышим мы, или глухие, - хотим, чтобы нас окружали добрые, честные, порядочные люди. Для этого мудрецы советуют открывать свое сердце всему прекрасному, доброму и верить, что в каждом из нас есть хорошее, светлое и чистое.
Нас с детства учат тому, что все хорошее будет завтра, в будущем… Поэтому мы и живем порой беспочвенными надеждами и грезами, которые мешают видеть настоящий мир и жить настоящей, а не выдуманной жизнью.
А потом, через много лет, приходит понимание того, что «завтра» наступило, а то хорошее, что мы ждали – уже было и прошло, а мы и не заметили. Мы остались глухи к своему сердцу и чувствам.
Глухота физическая не мешает человеку жить, творить добро, любить. А глухота сердца и души губит личность, превращая его в биоробота. Так откроем свое сердце миру и услышим самые искренние слова на свете, которые говорят нам наши родные и близкие: я тебя люблю!

Nazım Hikmet. Yağmur



*
Yağmur sepeliyor... yağmur değil bu
Teselli yağıyor sanki göklerden.

Allahın kalblere baktığı yerden
Yağmur sepeliyor... geceler serin,
Zulmeti şifalı şimdi göklerin...
Geceler kalbime daha çok yakın!
Geceler bu yaşlar dinmesin sakın,
Gönülden muhtacım serinlemeğe,
İçimden silkinip bir "oh" demeğe...

Göklere çevrilen alnıma yer yer
Batıyormuş gibi soğuk iğneler,
İnce damlalarla yağmur düşüyor,
Bir "oh" diyemeden kalbim üşüyor!

Yağmur sepeliyor... yağmur değil bu,
Kalbe dert yağıyor sanki göklerden.

1919

Çağdaş poeziyamızdan

Mehman Qaraxanoğlu. Metamorfoza



*
Dəlisən - deyirlər.
Bəlkə də dəliyəm.
...Sobayla kəlmə kəsmədən
Oturub tüstünü gözləyir baca.
Sükuta daş atır çıqqıltılar.
Ürək var ikən nəyə gərək bu saat?
"Mərhəm" sözünün yazılışına baxdım lüğətdə.
Bu varolmalar, bu yoxolmalar
Özündən betər bir heçliyə üz tutub gedirlər.
Sol çiynindəki düyün cərrah bıçağına təşnə
Sevgilim öpdü.
Fikrimdən daşındım - deyəsən.
Uzanıb tavana baxıram...
Ötən həftə şəhadət barmağını
Gözümün önündə oynatdı sinir həkimi.
"Taledir" - dedim.
"Nə tale, insanın əlindədir hər şey".
İstədim ki, deyəm:
"Cənab həkim, öz nədi, əl nədi?"
İlahi bir "öz"dən özəkdən
Qopub gələn bu "öz"lər
Mənsubiyyət şəkilçisi qəbul edərək
Qayıdış əvəzliyi olursa,
İnsan əli neyləsin buna?
... Toya gedərsənmi - sordu sevgilim.
- Yox.
Sərbəst olacağam - dedi.
Ürəyimdə: "Mən də" - dedim
Və ağladım.
Neyləsin buna insan əli...
Göylər pıçıldadı:
Bəsdi, ay dəli...

"Sənin nəğmələrin" kitabından, 2006

17 Eylül 2011 Cumartesi

Субботние заметки. 17 сентября

Белые вороны в серой толпе



17 сентября родился Кен Кизи (1935 — 2001) - великий экспериментатор, идеолог контркультуры и известный американский писатель. Кизи считается одним из главных писателей бит-поколения и поколения хиппи, оказавшим большое влияние на формирование этих движений и их культуру.
Бурная молодость и эксперименты с наркотиками не помешали Кизи окончить факультет журналистики и стать лауреатом стипендии Вудро Уилсона, в результате чего начинающий писатель был зачислен на курсы писательского мастерства в Стэнфордский университет. В 1959 году Кен устроился помощником психиатра в госпиталь для ветеранов, где принял участие в экспериментах по изучению воздействия на человека ЛСД, мескалина и других наркотических препаратов. Этот опыт писатель использует при создании своего первого и самого известного произведения «Над кукушкиным гнездом». Кизи часто проводил время в разговорах с пациентами, иногда находясь под влиянием галлюциногенов, которые он принимал, участвуя в экспериментах с психоделиками. Кизи не верил, что эти пациенты были ненормальными, скорее, общество отвергло их, поскольку они не вписывались в общепринятые представления о том, как человек должен себя вести.
Писатель отмечал, что тот, кто идет не в ногу, слышит другой барабан. Действительно, где, каким законом жизни утверждено, что все должны быть одинаковыми? Что все должны шагать по одной-единственной дороге в определенном направлении, думать одинаково, любить, страдать и радоваться одинаково? Ведь у каждого из нас свой неповторимый внутренний мир и каждый из нас слышит «другой барабан».
Жизнь (и люди) оказываются фантастичнее самых неправдоподобных предположений и грез. Поэтому всегда будут те, которые выпадают из общего строя одинаковых в своих помыслах людей. Этих людей принято называть белыми воронами, смеяться за их спиной, а при встрече - сочувственно кивать головой и думать про себя: «Что с этого чудака возьмешь… Ведь он жизни не знает, бедненький…». И невдомёк этим разумным, логичным всезнайкам, что так называемые белые вороны, может, счастливее их и честнее с самими собой. Они делают то, что нравится им, что доставляет удовольствие, делают то, что считают важным.
Роман «Над кукушкиным гнездом», опубликованный в 1962 году, имел немедленный успех. Критиков и читателей потрясло необычайное сочетание реалистичного сюжета, фантастической повествовательной формы и юмора. В 1975 году Милош Форман снял одноименный фильм, получивший 5 премий «Оскар», а также 28 других наград и 11 номинаций.
Кен Кизи писал: «Я удивляюсь, что кому-то удается такое неслыханное дело – быть собой». Да, быть собой сложно, ведь всегда есть риск прослыть белой вороной, чудаком, а может, и ненормальным. А что же такое норма? Нормы нет. Есть просто то, что большинство может принять, «переварить» - тогда это считается нормой, - и есть то, что непонятно, неразумно, нелогично с точки зрения людей. Так появляются белые вороны, которые живут по зову сердца (а значит, ненормально) – делают то, что любят, и любят то, что делают.
И пусть умная, практичная, хваткая, но серая в своей одинаковости толпа радуется жизни, схватив птицу счастья за хвост. И пусть радуются так называемые белые вороны, для которых пение птиц, поющие для всех, важнее собственной выгоды.
У каждого свой праздник. И свой мир.

D İ L



Bir dəfə filosof Ksanf qulu Ezopa tapşırdı ki, bazarda ən qiymətli, dəyərli nədirsə, onu alıb gətirsin. Ezop bazardan dil gətirdi, çünki dilsiz heç nə mümkün deyil: nə almaq, nə satmaq, nə hisslərini izah etmək, nə də dövlət yaratmaq.
Növbəti dəfə Ksanf əmr etdi ki, Ezop dünyada ən pis nədirsə, onu gətirsin. Ezop yenə də dil gətirdi, çünki Ezopun fikrincə, dil - dünyada ən pis şeydir: dillə söyüş söyürlər, dalaşırlar, təhqir edirlər, müharibələrə başlayırlar...

O zamanlardan fikrini üstüörtülü, məcazi mənada demək, əsl fikri ibarələr, istehza və ya satira ilə ifadə etmək e z o p d i l i adlanır.

Azad Yazarlar yeni mövsümə başladı



Sentyabr ayının 4-də Azad Yazarlar Ocağı (AYO) üzvlərinin növbəti toplantısı keçirilib. Yeni ədəbiyyat sezonunun başlandığını elan edən AYOçular yay təlindən sonra təşkilati fəaliyyətin gücləndirilməsi konusunu gündəmə gətiriblər, bu cümlədən bir çox cari məsələlərdə müzakirə edilib. Ədəbi prosesin ümumi gedişi "öz içərisinə qapanmış kimi" qiymətləndirilib. Mövcud ədəbiyyat mühitin böyük ədəbiyyat nümunələrinin yaranmasına zəmin yaratmadığı qeyd olunub. (Aqşin, Seymur Baycan ölkəmizdə gedən analoqu olmayan inkişafı görə bilməyir və öz əsərlərində əks elətdirməyi bacarmayırlar. Buna görə də onların 3 ay müddətinə kolxoza göndərilməsi qərara alınmışdır). Habelə AYO daxili çəkişmələrə son qoyulması, məqalə, esse və publikasiyalarda təşkilati maraqların qorunması qərara alınmış, Rafiq Tağıya şifahi xəbərdarlıq edilmişdir. Ona AYO-ya qarşı hücuma keçən, ədəbi yaradıcılıq sahəsində uğursuz jurnalistlərə cavab verməmək tapşırılmışdır.

http://adyazar.az

P.S. Bu məlumatdakı bəzi fikirlərə münasibətimi bildirmək istərdim.
1. "Ədəbi prosesin ümumi gedişi "öz içərisinə qapanmış kimi" qiymətləndirilib" - öz içinə qapanmaq (müvəqqəti durğunluq, daxili sabitlik) heç də neqativ hal deyil. Çəkişmələrdən, mübahisələrdən yorulan insanlarımız bir az da öz iç dünyası ilə təkbətək, üzbəüz qalsalar yaxşıdır ))), çünki yeni əsərlər məhz öz iç dünyana qapananda, yaranır. Mənasız çəkişmələrdə yaradıcı enerjini boşuna sovurmaqdansa, öz içinə qapanıb, kiçik bir hekayə yazmaq, məncə, daha səmərəlidir ))). Yazarlarımız arasında sıx ədəbi münasibətlər yox kimi görünür (gündəmdə olan 2-3 nəfəri nəzərə almıram),bəlkə budur onları bir-birindən uzaqlaşdırıb, öz içinə qapadan?

2. "Rafiq Tağıya...ədəbi yaradıcılıq sahəsində uğursuz jurnalistlərə cavab verməmək tapşırılmışdır" - guya Rafiq Tağı sizə qulaq asacaq? ))) "Filankəsə filan şey tapşırılmışdır" ifadəsindən sovetlər dövrünün kiflənmiş iyi gəldi. Sanki hansısa raykom katibi hansısa kolxoz sədrinə nəsə tapşırır))) Jurnalistə cavab vermək/verməmək və ya o cavabı hansı şəkildə vermək hər kəsin öz işidir. Müdaxilə etməyək.

16 Eylül 2011 Cuma

Кен Кизи. Цитаты



Кен Элтон Кизи (17 сентября 1935 — 10 ноября 2001) — американский писатель. Известен, в частности, как автор романа «Пролетая над кукушкином гнездом». Кизи считается одним из главных писателей бит-поколения и поколения хиппи, оказавшим большое влияние на формирование этих движений и их культуру.
***

* Как подчеркивал наш преподаватель по социологии, в каждой ситуации обычно присутствует такая личность, силу и влияние которой нельзя недооценивать.
* Если против тебя такой, который хочет победить тебя не своей силой, а твоей слабостью, следи за его коленом: он будет бить по самому больному.
* И у рыб есть своя гордость. Одно дело служить смазкой для гироскопов на боевых кораблях и совсем другое - пищей для кошечек.
* То, с чем он дрался, нельзя победить раз и навсегда. Ты можешь только побеждать раз за разом, пока держат ноги, а потом твое место займет кто-то другой.
* Я снес столько обид, что родился мертвым. Я пятьдесят пять лет мертвый.
* Я одно знаю: и так-то все не очень велики, но, похоже, каждый только тем и занят в жизни, что пригибает пониже всех остальных.
* Человеку сначала нужно осознать возможность выбора - чтоб довольствоваться сделанным выбором.
* Человек готов отделаться от всего, что угрожает ему одиночеством, - даже от самого себя
* Человек не уверен ни в чем, кроме своей способности потерпеть неудачу.
* ...как быстро не вертись, удар в спину невозможно встретить лицом к лицу.
* Люди всегда норовят подпоить тех, кого почитают за высших над собой, надеясь тем самым устранить дистанцию... Женщины же, столкнувшись с высшим, вместо выпивки пускают в ход ядовитый нектар своего пола.
* Постель - будто скорлупа, хранящая зернышко тепла, из которого так не хочется прорастать...
* Я удивляюсь, что кому-то удается такое неслыханное дело - быть собой.
* Может быть, пустота - не могила сгинувшего, а ларец не дарованного?
* Переложив свои заботы на другого, сам от них не всегда избавляешься.
* По-настоящему сильным до тех пор не будешь, пока не научишься видеть во всем смешную сторону. * Надо смеяться над тем, что тебя мучит, иначе не сохранишь равновесия, иначе мир сведёт тебя с ума.
* Тот, кто идет не в ногу, слышит другой барабан.
* Когда остаешься ни с чем, рыцарство затруднительно.

Depressiya labirintində




Zaman dayanıb.
Saatın oxları məkana tuşlanıb.
Yuxular
soyuq şüşələrdə əks olunur.
Asimanda
boz pişik kimi
pusquda duran buludları
quşlar
qanadlarıyla
yerindən tərpətmək istər...

Ağlamaq yetər!

Külək
damar kimi kəsik küçələrdə
rastına çıxan,
ümidlərində boğulan
insanları cırmaqlayır.
Labirintdə
özünü tapmayanlar
duasını
ürəyindən buludlara ünvanlayır...

Həyatmı davam edir,
yuxumu...

Sima, 2011

12 Eylül 2011 Pazartesi

Güntay Gəncalp. Ədəbiyyat və sosial durum üzərinə müsahibə

Ekspress qəzeti üçün hazırlayan İradə Cəlilova

1-Kimdir Güntay Gəncalp?

Güney Azərbaycan doğumlu türkdür Güntay Gəncalp. Dünyaya baxışım türk kimliyim üzərində köklənmişdir. Türk dili, türk kimliyi dünyagörüşümdə öncəlik daşımaqdadır. Çünkü Arximedin anlatdığı kimi bir dayanaq nöqtəsi olmalıdır. Mənim dayanaq nöqtəm də tük dilidir, türk kimliyidir. Bunu dünya bilgilərindən təcrid olmuşluq anlamında söyləmirəm. Mən Doğu və Batı ədəbiyatını, fəlsəfəsini və tarixini sürəkli oxuyan biriyəm. Türk dili İranda sıxışdırıldığı üçün onu qorumaq mənim intelektimin tarixi vəzifəsidir deyə düşünürəm. Bu günə qədər çap olan romanlarım, tərcümə kitablarım, fərqli mövzularda məqalələrim ümumən Güney Azərbaycanda və İranda yaşayan türklüyün tarixi pozisiyasını anlatmağa, gələcək hədəflərini açıqlamağa həsr olunmuşdur.

2- Güney Azərbaycanda dünyaya göz açmısınız. O illəri, uşaqlıq illərinizi, doğulduğunuz yeri necə xatırlayırsınız?

O illəri heç unutmuram. Yazmaqda olduğum son romanım o illərə həsr olmaqdadır. O illərin yadda qalanları da olur, unudulanları da. İnsan öz yaddaşını axtaranda, yadda qalanları incələyəndə unudulmuş olanlar da, sanki yuxu kimi xatırlanmağa başlayır. Geriyə doğru bir səfərdi əski günləri incələmə. Şüuraltında ilişib qalanları şüura daşımaq yaradıcılığın sirli tərəflərini dərinləşdirər. Hər yazıçı mütləq öz keçmiş günlərindən bəzi parçalar, yazdığı əsərə yüklər. Ya da yaşadığı olayları başqa bir zamanda və məkanda yenidən incələmək istər. Yazıçılıq əməlində bu, qaçınılmazdır. Hansısa baş vermiş olayı bir personajın timsalında yenidən canlandırmaq yazarlıq sənətində sıx rastlanan bir işdir. Bu baxımdan Güney Azərbaycanda keçən həyatım bütün yönləri ilə mənim çox dəyərli xəzinəmdir. Uşaqlığım orda keçmiş. Ora qədər mənim üçün əziz olan bir yer yoxdur. Çünkü uşaqlıqda xəyalla gerçəkliyin sınırlarının bəlli olmadığı dönəmlər olur. Adam gördüyü yuxuları elə bilir ki, gerçək həyatda yaşamış. Ya da gerçəklikdə gördüklərini, sanki yuxuda görmüş kimi sanır. Varlıq çox sirli və sehirli görünür. Ona görə də uşaqlıq çağları çox önəmlidir hər kəs üçün. Demək olar ki, mən dünyanın çox yerlərini gəzmişəm. Amerika, Avropa ölkələri, Azərbaycan, Türkiyə. Ancaq Kəndimiz qədər heç bir yer mənim üçün sevimli olmamışdır. Sanki kəndimizin yağmuları, yaşıllıqları, bulaqları hər yerinkindən fərqli olmuşdur. Ona görə də İranda rejim dəyişər və nisbi demokratiya gələrsə, öz yurduma dönmək istəyirəm. Öz yurdumda öldüyümdə atamın-anamın yanında gömülmək istərdim. Atalarımız, analarımız bunu çox doğru demişlər:
“Gəzməyə qərib ölkə
Ölməyə vətən yaxşı”
İnsan uzaqlarda vətənin nə olduğunu bütün zərrələri ilə dərk edir. Öz ölkəmiz azad olmalı, inkişaf etməlidir ki, anlamsız bu mühacirət həyatına son verilsin. Daha sonrakı nəsillər bu acıları yaşamasınlar.

3. “Mənim qəbrimin üstünə fars dilində deyil, türkcə yazdır”
qardaşınızın bu sözləri həyata keçirildi, bəs bu sözlərin sizin həyatınızda nə kimi rolu oldu?

Böyük rolu olmuş. Mən bu sözlərin çağrışdırdığı məna üçün həyatımı həsr etmişəm. Zehni imkanlarımı səfərbər etmişəm. Əski çağlardan günümüzə qədər bizdə məzarların üstü farsca yazılmışdır. Hətta Azərbaycan Respublikasında olan Şah İsmayılın dədələri Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydərin də məzarlarının üstü farsca yazılmış. Məzarların üstünün türkçə yazılması çox önəmlidir. İranda Pəhləvilər zamanında buna izn verməzdilər. İndi də çətindir. Ancaq çətin də olsa, hər kəs ölülərinin məzar daşlarını türkçə yazdırmalıdır. Keçən ay anam rəhmətə getdi. Gedib görə bilmədim. Telefonda son kərə mənə “Oğlum, səni son dəfə olaraq görüb öləsydim yaxşı olardı. Əlvida mən artıq danışa bilmirəm” dedi. Mənim kimi idealist gənclərin həyatı acılarla dolu olur. Despot rejimlərin yasaqları, təqibləri. Ancaq nə yazıq ki, bu acıları bizlər tək özümüz çəkmirik. Analarımız da çəkir. 14 il idi anamı görmürdüm. Anam bu şəkildə rəhmətə getdi. İndi anamın məzarının üstündə mənim bu şeir parçamı yazmışlar:
“Qəbrimin üstünə gələcək olsan
Yüksələn tüstünü görəcək olsan
Bilmiş ol, həsrətin canımı yaxmış
Gəl mənim yanıma, öləcək olsan”
Bu şeir parçasını qardaşlarımdan xahiş etdim ki, anamın məzar daşına yazsınlar. Bu dördlükdə keçən gerçəkdən də mənim arzumdur. Öldüyümdə anamın qəbrində dəfn olmaq istəyirəm. Mən yurdumda ikən, anam ölsəydi, bu qədər yalnızlıq hiss etməzdim. Ancaq anamın ölümü unudulmur. Böyük bir bədbəxtlik üzərimə çökmüş sanki. Kimsəsizlik duyğusu. Canım sıxıldığında anamı arardım. Bilirdim ki, güclü bir insan var ona dayana bilərəm. Ancaq indi o, yoxdur, torpağın altındadır. Və torpağın üstündə uzaqlarda yaşamaq mənim üçün çox dadsız və acı. Çox böyük güvən qaynağıdır analarımız. Bunun necə bir güvən qaynağı olduğunu anlada bilmərəm. Çünkü bu, anadılan bir şey deyil, yaşanılan gerçəklikdir. Yəni demək istəyirəm ki, şəriətin istibdadı ölkəmizi elə vurmuş ki, analarımızı da gedib ölərkən görə bilmirik. Islam ölkələrini qorxunc despotizm bürümüşdür. Hər tərəf qaranlıq.

4..Müsahibələrinizi oxudum, bildiyim qədəriylə acılarla dolu bir həyat yolunuz olub...

İslam ölkələri fərqli düşüncələri gördüyü yerdə söndürər. Bütün tarix boyu belə olmuşdur. Harda aydınlıq görülmüşsə söndürülmüşdür. Öldürülmüşdür. Orta məktəbi İranda oxudum. Universitetə girdim. Hər gənc kimi inkişaf etmək arzularım var idi. Toplumda özümə sosial status qazanma istəklərim var idi. Hamısını əlimdən aldılar. Düşdüm yollara. Hara gedəcəyimi bilmirdim. Yollar aparacaq hara? Buraxmışdım talehimi yollara. Ömür də çox qısa, bir də gördüm ki, 40 yaşı keçmişəm və heç bir yerdə tutunacağım yox. Minlərlə insan mənim kimi ömürlərini belə yaşamışlar. İslam rejimi təbiəti etibarı ilə cinayətkar rejimdir. İnsanların mutlu olmasını istəməz. Fərdiyyətə inanmaz. Dekart “Düşünürəm öylə isə, varam” deyir. Müsəlman isə, “İmam düşünür öylə isə, varam” deyir. Ona görə də İslam ölkələrində istibdadla həmahəng olan ilkələrin dışında düşünmək yoxdur, yasaqdır.çünkü fərdiyət yoxdur. İnsana bir fərd kimi baxılmır bu tarixdə, sürünün bir üzvü kimi baxılır. Sürünün də yönətim şəkli şəriət olaraq bəlli edilmiş. Bu despot şəriət rejiminin özünün bir mutluluq anlayışı var. Bunun xaricində olanları boğar. Şərq ona görə də yüz illərdir qaranlığa gömülmüş. Din siyasətə müdaxilə etdikcə belə olacaq. Din fərdi bir mövzudur, ictimai işlərə qatılmamalıdır, qatılanda din cinayət törədir. Bəlkə 1400 il öncəki ibtidai durum bunu qəbul edə bilərdi. Ancaq indiki mürəkkəb vəziyyət qəbul etməz. İnsan ağlına üstünlük verilməlidir və iman kimi müqəddəs mövzular siyasətə alət olmamalıdır. İnsanların imanlarını hökumət işlərinə qarışdırmaq cinayətdir. Ona görə də İslam ölkələrinin iqtidarları cinayətkardılar. İndi Qəzzafinin etdiyi cinayətlər açıqlanır. Ancaq islam ölkələrindəki oyanış sevindiricidir. Ərəb ölkələri Türkiyəni örnək alırlar. Atatürk, Anadolunu Osmanlının sərt qaranlığından və şəriət düzənindən azad etmişdir. Bu baxımdan İslam ölkələri gömüldükləri qaranlıqdan qurtulmaq üçün Türkiyəni örnək alırlar. Çünkü Türkiyə də müsəlman bir ölkə. Ancaq Osmanlı qaranlığını özləyən olsa da, din iqtidar işlərinə qarışmır. Azərbaycanda da o şəkildədir. İranda yaşayan xalqların da tək örnəyi bu baxımdan Atatürkdür. Atatürk dühası İslam ölkələrini gömüldükləri dini istibdad qaranlığından xilas etmədikcə mənim kimi fərqli düşünən insanların həyatları hər zaman dini istibdad qaranlığına yem ediləcəkdir. Düşünən gənc adamlar zindanlarda çürüyəcək, sürgünlərdə yaşayacaqlar.

5- “İçim burxulmuş, dünyam dağılmışdı bu acı xəbərdən.” Sizi bu vəziyyətə salan xəbər nə idi?

Bu xəbərlərin sayıhesabı yoxdur ki. Urmu gölü qurudulur. Bundan daha acı bir xəbər olurmu? Səid Muğanlı, Məhsa Mhedili kimi tanıdığım yazar və şair, aydın düşüncəli dostlarım tutuqlanıb həbs edilirlər, anam rəhmətə gedir, qardaşım rəhmətə gedir və mən də uzaqlarda... Həyatımızı acılarla doldurmuş dini despotizm.

6. Və qürbətdəsiniz...İçinizdə olan vətən həsrəti , Azərbaycana olan məhəbbətini necə izah edərsiniz?

Burda yazıb yaratmam üçün bir əngl yoxdur. Mənim üçün indiki durumda vətən dildən ibarətdir. Dilimizin gəlişməsinə öz istedadım çərçivəsində yardımçı olmaq, ana dilimdə düşünmək və yazmaq əsas gördüyüm işdir. Mənə görə vətən sözünün maddi və mənəvi olaraq iki söykənəcəyi var. Maddi söykənəcəyi torpaq və mənəvi söykənəcəyi dildir. Maddi vətəndən uzaq olduğum qədər mənəvi vətənə sıxca sarılmışdır ruhum və milli vicdanım. Ona görə də yazdıqlarım Güney Azərbaycanda və Azərbaycan Respublikasında çap olur. Bu günə qədər 8 kitabım Bakıda və 3 kitabım Tehranda çap olmuş. Tehranda 2 və Bakıda 1 kitabım da qarşımızdakı günlərdə çap olacaq. Kitablarımın vətənimdə çap olması mənim üçün çox önəmli. Ölkəmin kitabxanalarında arşivləşsin qalsın istəyirəm. Dünyada, yalnız yazılan əsərlər qalır. Qalan şeyrlər unudulub yox olur. Öz dilimizdə yazmalıyıq. Yalnız öz dilimizdə.

7. Bu gün Güney Azərbaycanda baş verən hadisələrə olan fikirlərizi bilmək istərdim..

Güney Azərbaycanda baş verən olaylarla bağlı çoxlu yazılarım var. Dərin tarixi kökləri var bu olayların. Ancaq özət olaraq sualınıza cavab verməyə çalışacağam. Güney Azərbaycanda milli ruh oyanmışdır. Mənim ana dilimdə yazdıqlarım, mənim kimi yazanlar da bu milli oyanışın nəticəsidir. Əskidən farsca yazardıq. Ancaq indi türkçə yazmaq milli zərurət kimi ortaya çıxmışdır. Güney Azərbaycanda baş verən olayları zahiri və batini olaraq iki yöndə incələməkdə yarar var. Zahiri incələmə üçün gözümüzün önündə baş verən olaylara baxmaq lazımdır. Xalqın milli iradəsinin sərgilənməsidir bu. Gənc adamlar qorxmadan çıxıb bu dini despot rejimdən milli haqlarımızı istəyirlər. Batini incələmək üçün gərək güney Azərbaycanda ortaya çıxmış ədəbi, fəlsəfi əsərlərin dərinliyini inələyəsiniz. Çünkü gələcək tarixi olaylar bu mənıviyat üzərində qurulacaq. 1789-cu ildə Fransada böyük burjua inqilabı gerçəkləşdiyində Volter ölmüşdü. Ancaq devrilən kral açıqca dedi ki, məni devirən Volter oldu. Gerçəkdən də Volterin əsərlərini oxuyan fransızlar aydınlanırdılar. Hər bir hərəkətin aydınlatıcı gücü və enerjisi olmazsa, uzağa gedə bilməz. Ona görə də güney Azərbaycanda güclü intibah və aydınlanma hərəkətinə də şahid olmaqdayıq. Əgər Axundov ana dilimizdə əsərlərini yazmasaydı, 1918-də Rəsulzadə və arxadaşları milli dövlət qura bilməzdilər. Əslində günümüzdə müstəqil Azərbaycanın əsasını Axundov, Həsənbəy Zərdabi, Abasqulu Bakıxanov kimi aydınlarımız qoydular. Çünkü istiqlal məfkurəsi öncə dildə və düşüncədə ortaya çıxar. Ana dilimizə Quzey Azərbaycanda 19-cu əsrin sonlarına doğru verilən dəyər orda bağımsız dövlətin ortaya çıxmasına zəmin yaratdı. İndi də Güney Azərbaycanda eyni hadisə gerçəkləşməkdədir. Güney Azərbaycanda ana dilimizdə yazan hər kəs gələcəkdəki qurtuluş kitabımızı yazmaqdadır. Bu üzdən də Güney Azərbaycanda devrimci bir ruh var. Qurucu, yaradan və istibdadı, faşizmi devirməkdə qərarlı olan ədəbi axım var. Mən özümü bu ədəbi axımın bir parçası kimi sayıram. Son romanım “Yağız qarışqalar” bizim qurtuluş kitabımız olsun istərdim. Bu romanımı Günyedə oxuyan hər kəs bu fikirdədir. Bu romanın Bakıda çap olmuşdur, sizlər də oxuya bilərsiniz.

8.. Bu hadisələri öz əsərlərizdə əks etdirə bilirsinizmi?

Bu hadislərin ən az iki növ əksi olmalıdır. Olayların gündəlik təhlili,siyasi təhlili. Bu mövzuda çoxlu yazılarım var. Bir də bu olayların fəlsəfi və bədii açıqlanmasıdır. Bu, çox çətindir və geniş bilgi birikimi gərəkdirir. Bu səviyədə olayları tarixilik ölçüsündə açıqlamam üçün bir neçə roman yazmışam. Bakıda çap olmuş “Yüksəl Birol”, “Sezənin sevgisi”, “Yağız qarışqalar” kimi romanlarım bu doğrultuda yazılmışdır. “Səməd Behrəngi”, “Tahirə Qürt-ül Eyn” kimi şeirlə yazılmış pyeslərim də bu yöndədir. Bunun ötəsində bir də mən ədəbi tənqidlə məşğul oluram. Klasik ədəbiyatımız, modern ədəbiyatımız üzərinə bir çox dəyərləndirmələr yazmışam. Özəlliklə Hüseyn cavid yaradıcılığı üzərinə bir neçə yazılarım var.

9. Güntay bəy, Güneydəki problemlərin kökündə nə durur? Bu problemləri aradan qaldırmaq üçün nə etmək lazımdır?

Güneydəki problemin kökündə iqtidarı ələ keçirmiş farsların ədalətsiz davranmaları və türkləri bu bölgədən yox etmə istəkləri durmaqdadır. Bu yolda dini də bir vasitə kimi istifadə etmləri daha da çətin durum yaratmışdır. Din adına edilən zülmlər dinin də dəyərini ortadan qaldırdı. Din pis şey deyil. Ancaq fars faşizmi dini öz pis amacına alət etdiyindən din də zərər görmüşdür. İnsanların mənəvi dəyərlərini dini istibdad ortadan qaldırmışdır. Bir yandan da Güney Azərbaycanda və İranda türklərin sayı artmışdır. Təsəvvür ediniz ki, Pişəvəri zamanında bütün Güney Azərbaycanın əhalisi 4.5 milyon idi. İndi Güney Azərbayacnda 15 və İran genəlində 25 milyondan artıq əhali yaşamaqdadır. Kəmiyyətə görə keyfiyyət də dəyişmişdir. Hər kəsin yazıb oxuması var. Şəhər həyatı genişlənmişdir. Əskidən tək Təbriz şəhəri siyasi olayların mərkəzi ola bilirdi. Ancaq indi Ərdəbil, Urmu, Zəngan, Marağa kimi şəhərlərin hər biri əhalisinin artan sayına görə siyasi-mədəni olayların mərkəzi ola biləcək durumdadır. Ən önəmlisi isə, qloballaşma dalğası İranı da vurmaqdadır. Qloballaşma asimilə olan millətlərin yararınadır. Hakim despot rejimlərin uydurub xalqların beyninə soxduqları yalançı ideologiyları ifşa edir. Biz də türklər olaraq bu imkanlardan yararlanırıq. İndi Suriyədə despotizm çökmək üzrədir. Ondan sonra sıra İrana gələcək. İran da demokratikləşmək zorunda buraxılacaq. Yəni demokratiya xaricdən idxal ediləcək. Çünkü İranın tarixi və sosial şərtləri demokratiya üçün heç bir zaman uyğun olmamışdır. İndiki Tehran mollaları başlarına bomba yağanda sıçan dəliyini satın alacaqlar. Əgər Fransanın Cümhurbaşqanı “İranın saldırqanlığının qarşısı alınmalıdır” deyirsə, burda çox ciddi şeylər var. Tehran mollaları Sarkozinin bu açıqlamasını məsxərə edə bilərlər. Ancaq bilməlidirlər ki, Sarkozi və ya Ərdoğan həm də NATOnun sözcülərdirlər. Fransa və Türkiyə tək başlarına edə bilməslər də NATO edər. Necə ki, NATOnun etdiklərinə şahid oluruq. İranın NATO ilə savaşacaq hərbi gücü yoxdur, bu gurlamalarına baxmayın. Bu baxımdan Güney Azərbaycan problemi İrandakı ümumi promlemlərlə əlaqədar olmaqla birlikdə həm də ən yaxın zamanda uluslar arası problemə dönüşəcək. Burada təbii ki, ən əsas bizim milli iradəmiz, milli gücümüz son sözü deyəcək.

10.. Yaşadığın ölkədə Azərbaycan diasporunun vəziyyəti necədir? Quzeyi tanıda bilirmi diasporamız?

Demokratiyası, iqtisadiyatı güclü olmayan, insan haqlarına sayqı duymayan bir ölkənin diasporluğunu etmək çətin işdir. Azərbaycan diaspora fəaliyətini gücləndirmək üçün daxildə böyük reformlara və inqilabi xüsusiyət daşıyan reformlara getməlidir. Azərbaycan gündən günə zənginləşir. Burada ədalətli gəlir dağılımı olmalı. Geniş ölçüdə demokratiya və insan haqları olmalıdır. Azərbaycan Şərqin qaranlıq girdabından özünü qurtarmalıdır. Belə bir ölkə üçün diasporalıq etmək asan olar. İsrail və yunan diasporluğunun asanlığı da bu üzdəndir. Yəni bir amil İsrailin və Yunanın demokratik ölkə olmalarıdır. İkinci amil sərmayə məsləsidir. Sərmayə olmayan yerdə bu iş olmaz. Avropada yaşayan Azərbaycanlıların əlində sərmayə yoxdur. Çünkü yeni gəlmişlər. Hələ bu ölkəyə adaptə olmamışlar. Ikinci və üçüncü nəsl əgər asimilə olmazsa, özlərini bir yerə yetirsələr diaspora fəlaiyəti edə bilərlər. Bizim diaspora fəaliyətimiz deyə Qərbdə bir şey yoxdur. Olması da çətindir. Məsələn Qərbdə olan təşkilatların içində ikinci nəslə mənsub olan bir tək adam tapa bilməzsiniz. Biz tez asimilə oluruq. Asimilə olmamaq üçün milli bir inanc olmalıdır. Ermənilərdə olduğu kimi. Bu inanc bəlli davranış biçimi doğurur. Bizdə də bu inanc yoxdur. Biz şiəyik. Şiə bir fars inanışıdır. İranda bu qədər sürətlə farslaşmanın da səbəbi budur. Bütün İran tarixində şiə fars milliyətçiliyinə xidmət etmiş. Səfəvi dövlətinin quruluşundan günümüzə qədər. İranda dini istibdad şiənin içini boşaltmışdır. Yeni bir məzhəb doğa bilər. Ya da şiə özü reformizə edilə bilər. Səfəvilər bizi çox sərt biçimdə farslara təslim etmişlər. Hər bir əməlin arxasında bir inanc durmalıdır. İrandan gələn türklər ordakı xatirləri ilə gəlirlər. O xatirlər də fars milliyətçiliyinin təlimləridir. Yəni ibtidai, orta məktəb və universitetlərdə farsca oxumuşlar. Bunlar Qərbin mədəni dalğaları qarşısında dirənə bilməzlər ki. Yox olub gedirlər. Çünkü uşaqlarına verə biləcək mədəni, dil və inanc mirasları yoxdur. Ordan gələnlər zatən dillərində yazıb oxuya bilmir, düşünə bilmirlər. Uşaqlarına da bu sınıq-salxaq dili öyrədə bilərlər. Farsizə olmuş bu dillə uşaqda böyük milli ideallar yaratmaq olmaz. Ona görə də mənim Azərbaycan diasporluğunu güvənim yoxdur. Elə bir hadisə Qərbdə yoxdur.

11..Sizin fikrinizcə 55 milyon Azərbaycan türkü dünyada öz sözünü hasnı səviyyədə deyə bilir?

55 milyon olub olmadığımızı bilmirəm. Ancaq qəti bilirəm ki, 35 milyon olarıq. 35 milyon da az deyil. Bunun üçün İranda yaşayan Azərbaycan türkləri öz milli müqəddəratlarını çözməlidirlər. Ana dillərində oxumalı. Siyası iradələri olmalıdır. Öz torpaqlarındakı maddi nemətdən özləri yararlanmalıdır. Bu gün Güney Azərbaycanda yoxsulluq var, ancaq İran rejimi milyarlar dolar Suriyə dikatorunu qorumaq üçün bu ölkəyə təmənnasız yardım edir. Bu paralar bizim xalqın. Suriyədən bizə nə? Suriyədə xalq azadlıq istəyir, İran dini despotu orda da xalqın azadlığını boğmaq üçün para göndərir. Biz öz müqəddəratımızı təyin edəcək gücdə olsaq, belə şeylər olmaz. Farslar getsinlər kiminlə əməkdaşlıq edirlər etsinlər, bizi ilgiləndirməz.
İkinci də budur ki, biz bir mədəni inqilab gerçəkləşdirmələyik. Öz milli kimliyimizə iman gətirməliyik və bunu da milli dilimizdəki elmi, fəlsəfi yaradıclıqla, tərcümələrlə gerçəkləşdirə bilərik. Bunlar olmazsa, bizim sayımız 55 deyil 100 milyon olsun, nə önəmi ola bilər? Bu kəmiyyəti bir keyfiyyət çatısı altında birləşdirmədikçə heç bir təsiri olmaz. Bizim tariximiz keyfiyətsiz tarixdir. Ona-buna mədəni hamballıq etmişlərin tarixidir türk tarixi. Osmanlı 600 il ərəb hamballığı etdi, Qəznəvi, Səfəvi, Qacar və digərləri fars hamballığı etdi. Öz dillərini sevmədilər. İndi o dövləti quranların nəvələri farsın, ərəbin zindanında. Bu tarixə qarşı düşüncədə üsyan etməliyik. Bu qaranlıq və özümsüz tarixə qarşı. Mühafizəkar millətçilərin dediyi kimi Türk-İslam tarixi heç də aydın bir tarix deyil. Qaranlıq tarixdir. Atatürk bu qaranlğı devirdi. Ancaq İran mühitində də devrilməlidir. Tariximizdən müsbət mənada dərs alacaq heç bir şeyimiz yox. Könüllü köləlik tarixidir. 1000 il dünyanı idarə elə, ancaq bir tək cild kitab miras buraxma! Belə tarixmi olur? Hər millət öz tarixi mirasının varisidir. Bu günümüzün suçlusu 1000 il bu ölkələri idarə edib öz dilini və millətini sevməyən siyasi iqtidarlarımız. Bu tarixlə hesablaşmalıyıq. Türkiyədə osmanlıcılar, Azərbaycanda səfəvicilər yenidən bizim qafamızı qaranlığa gömmək istəyirlər. Biz modern bir həyat və gələcək üçün zehni və yaradıcılıq gücümüzü səfərbər etməliyik. Modern milliyətçilik tarixi milliyətçiliyin yerinə oturmalıdır. Keçən əsrin əvvəllərində Anadoluda, Kırımda, Azərbaycanda türk aydınlarının düşündükləri kimi. Azərbaycan bayrağında əks olunan rənglərin fəlsəfəsi ilə söylərsək, türk kimliyi əsasında çağdaşlaşmalıyıq və çağdaş türk zehniyəti ilə dini dəyərləndirib açıqlamalıyıq. Ərəbə, farsa dini planda köləliyə son verməliyik. Türk kimi müsəlman olmalıyıq. Azərbaycanın uzun vədədə qurtuluşu və cəhalətdən arınıb modern ölkə olması, ancaq bu şəkildə gerçəkləşə bilər.
Müsahibəni apardı: İradə Cəlilova

9 Eylül 2011 Cuma

Субботние заметки. 10 сентября

Да здравствует жизнь!
10 сентября по инициативе Всемирной организации здравоохранения проводится Всемирный день предотвращения самоубийств.


По данным ВОЗ, самоубийство является крупнейшей проблемой человечества, ежегодно суицид становится причиной смерти миллиона человек.
Интересно, что случаев добровольного прощания с жизнью много в развитых странах, с высокой социальной защищенностью населения. В Египте и других мусульманских странах, Гаити, Латинской Америке, где экономическое состояние общества оставляет желать лучшего, количество самоубийств невысоко. Считается, что мировым лидером по самоубийствам являются шведы, хотя они же и одни из самых богатых людей на планете. Это говорит о том, что суицид — зло, от которого мы не избавимся, даже если будем жить, как шведы.
Современные ритмы жизни и работы, а также, по-видимому, многие субъективные факторы приводят к тому, что в определенный момент человек решается на переступление — преступление против своей жизни.
Почему человек добровольно уходит из жизни? Что толкает его на самоубийство? Причин много: это и неразделенная любовь, смертельные болезни, конфликты с родителями, желания и амбиции, не совпадающие с возможностями. .. Порой мир, которого мы взлелеяли в мечтах, в реальности оказывается не таким радушным, как нам хотелось. Когда на нас обрушиваются беды, мы начинаем искать причину. А потом приходим к выводу: я – неудачник, я плохой, я недостойный человек.
Человек не должен жить в придуманном мире, надо жить здесь и сейчас. Нам никто не обещал, что все будет прекрасно. В нашей жизни есть место и любви и ненависти, и счастью, и горю. Есть войны, болезни, неудачи… Вспомним, что есть люди, которые прошли через ад военной мясорубки, концлагеря, потеряли своих детей и близких. Но они стойко перенесли все тяготы лишений и мучений, продолжая жить, трудиться и любить жизнь во всех ее проявлениях.
Может, истинный смысл нашей человеческой жизни в том, чтобы творить добро, делить радость и горе с другими, а не замыкаться в своем собственном ограниченном мирке-коконе…

Так случилось, что большинство людей совсем забыли о взаимопомощи и поддержке. В крупных мегаполисах мы все чаще замечаем отсутствие гуманности, с чем это связано? … Мы живем во времена высоких технологий, вся жизнь сводится к одному – к новинкам, к техническому продвижению. В такое время тяжело воспитывать в людях любовь к ближнему.
Порой кажется, что человечеству необходимо какое-то потрясение, событие, которое объединило бы людей и заставило оглянуться… Возможно мы все так воспитаны, единственное что заставит нас полюбить окружающих - это трагедия или катастрофа. Неужели нет другого способа? Мы все способны измениться, нужно только захотеть и понять всю необходимость этого изменения. Жизнь не станет лучше, если мы то и дело будем жаловаться, но ничего не предпринимать.
Поэтому примем жизнь как таковую . Полюбим ее и себя. Полюбить жизнь – это означает принять дар жизни со всеми радостными и трагическими моментами. Не плакать, ибо слезы не решили еще ни одну проблему, не горевать, ибо горе не помогает выходу из ситуации, а начать искать позитивные способы и условия для решения проблемы. Не быть игрушкой в руках судьбы, а стать хозяином своей жизни.
Мы не можем вырвать ни одной страницы из нашей жизни, но в наших руках сделать эту жизнь интересной, радостной и счастливой. Поэтому с полным правом каждый из нас может сказать: да здравствует жизнь!

Сима Эннаги

Şəhram Şeydai. 3 qısa şeir



1.

Kara döşeği yamalamak gibi bir şeydir
Yazmak
Ama kara döşeği yamalamak da nerden çıktı ?

2.

Geliyor şehzade
Beyaz ati ile.
Akar su
Kız olmak istiyor

3.

Gökten üç elma düştü
Biri yalan
Biri doğru
Üçüncüsün
Çalıp oğru – masalların efendisi –

Ne güzel hırsızlıktır
Anneanneden
Çocuklara

http://www.sozunsozu.com/index.php?/site/siir_goster/129

Нигяр Гасан-заде. Утром встану




Нигяр Гасан-заде родилась в Баку - столице Азербайджана.
Окончила филологический факультет Института Русского языка и Литературы в Баку.
С 2000 г. живет в Лондоне.

• Член Союза Писателей Азербайджана.
• Член Международного литературного общества «РЕN»
• Лауреат Национальной Академии Азербайджана

Первая книга стихов «Крыльями за горизонт» была изданна на Родине в Баку в 2000 г.
В 2002 году сборник стихов «Крыльями за горизонт» был удостоенн премии Национальной Академии Азербайджана.
В 2002 г. - в Лондоне/Великобританиии вышел перевод книги (“On Wings Over the Horizon”/Negar Hasan-zadeh) , в переводе английского поэта- переводчика Ричарда МакКейна , известного своими переводами великих русских поэтов А.Ахматовой, О.Мандельштама, Н. Гумилева.

В 2004 г. – изданн второй поэтический сборник под названием «Под чужими облаками».

Нигяр является автором многочисленных публикаций, как у себя на родине, так и далеко за ее пределами.
Стихи Нигяр неоднократно появлялись на страницах литературной печати в Великобритании,Германии, Турции,США, Канаде, Австралии, Польши, России в переводах ведущих поэтов.

Неоднократная участница международных поэтических фестивалей и литературных вечеров в Европе.

Стихи Нигяр вошли в антологию «Russian Women Poets” (редактор- профессор Валентина Полухина) в Великобритании в 2002 г. .
В 2005 г. - Антология лучших женщин поэтов России 20 века “Russian Women Poets” редактор Проф. Валентина Полухина была изданна в США издательство"Carcanet".
***
Утром встану – открою рану,

Посолю – поперчу

Спрячу...

Чью-то в теле своем сдачу.
Будет резать - болеть – значит:

Есть на сердце свободные пятна,
Станет все наконец понятно,

Не стучать в незнакомые двери,
Могут там оказаться звери,

Кто-то зубом, а кто-то взглядом
Просверлит – напоит ядом,

Или просто захлопнет уши
Чтоб не слышать тебя – не слушать

Не глядеть – не гореть- не видеть
Не понять – засмеять – обидеть

Так легко

так безбожно сложно
стать на чуточку - осторожней

не про нас – не для нас – не возможно...



...Значит утром, когда я встану,

Вновь на теле - открою рану,

Посолю – поперчу

Спрячу

Ваш подарок
Свою неудачу....

http://www.stihi.ru/

Qismətdən bir şeir. Ya/ğm/urda gəzinti



/ / / / / /
Ax/şam tək ba/şıma / təşvi/şlə / / əl-ələ / tutuşub
Şəhə/rdə, yağı/şda, n/imdaş pla/şda / / / / /
Öpü/şənl/ərin / tə/laşıyla / siqa/ret ç/əkir , / g/əzişirəm. /
Ax/şam/ şəhər / kond/uktor / çəkməsi / qədər bulaşıq / / / /
və çəti/rsiz bir / eynə/klin/in eynəyi / qəd/ər ya/ş. / / / / /
Məl/əklər / ordusu / şəh/ərə tərəf / damcı-damcı az/almada / / /
şüt/üməd/ə maş/ınlar,/ qaçış/ma/da uşa/qlar / / / / /
Ağ/aclar saçlarını, / binalar qırışlarını / yumaq / yarışında... / / /
/ şəhərin hər / qarışında / / / / / / /
G/özləri / yaş/ar/ır kü/çə/lərin. / / / / /
darı/xıram... / / / / / / / / /
/ / / / / /
bu/ axşa/m / / / / / / / / /
keçm/işi düş/ünürəm. / / / / /
ya/dıma nə/sə /düşü/r... / / / / / / / / / /
ü/şüyü/rəm... / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / /
Iç/imdə / bir şeir, / / / / / / / / /
baş/ımda bir eşq, / / / / / / / / / / /
p/laşım / ya/ş, / / / / / / / / /
qarş/ımda b/ir yo/l... / / / / / / / /
/çətirli / cütlü/klərə / baxı/b isl/anır/am / ya/vaş-yav/aş...

http://www.dayaq.org

4 Eylül 2011 Pazar

Субботние заметки. 3 сентября

Небоскребы, небоскребы, а я маленький такой…

3 сентября 1856 года родился Луис Генри Салливен, создатель одного из первых небоскрёбов. Хотя он не получил законченного профессионального образования, конструкторские разработки Салливена стали важной вехой в истории архитектуры.
На рубеже 19-20 столетий Салливен первым разработал концепцию высотного здания, и сам строил первые небоскрёбы.
Таким образом, 3 сентября - день рождения Салливена стал и днем небоскрёбов. С повышением цен на землю, с нехваткой пространства в крупных городах, бурно развивающаяся строительная индустрия стала воздвигать небоскрёбы - все выше и выше. С легкой руки Салливена в мире начался бум небоскрёбов. И докатился до наших земель, меняя облик города Баку, превращая самобытный восточный город в безликий, стандартный мегаполис с устремленными в облака зданиями.
Но человек, любознательное и амбициозное существо, всегда стремился к облакам. Самым высоким строением древности считается пирамида Хеопса (146 м), что масштабом и прочностью до сих пор ошеломляет современных строителей. С развитием цивилизации в разных странах стали строить высокие здания. В основном это были церкви.
Прорывом в высотном строительстве стала Эйфелевая башня, высота которой 324 м. Но настоящие чудо-небоскрёбы построены в США - в Чикаго и Нью-Йорке. А самый высокий небоскрёб на сегодня – Бурдж Дубай – находится в ОАЭ и имеет высоту в 828 м (162 этажа). Представьте “радость” жильцов, если вдруг отключится электричество и в небоскрёбе перестанет работать лифт.
Небоскрёбы пригодны для офиса, но не очень пригодны для жилья. У человека, много часов проводящего «на весу», снижается работоспособность и иммунитет, нарушается деятельность сердечно-сосудистой и вегетативной нервной систем. Может поэтому, те, которые работают (а иногда и живут) в небоскрёбах, так подвержены депрессиям и глушат тоску в алкоголе и секс-развлечениях. Небоскрёбы отрицательно влияют (и мешают) природе. Каждый день в Европе разбиваются о стекла небоскрёбов 250 тысяч (!) птиц. Птицы летят и врезаются в окна, которые они принимают за прозрачный воздух. Да, вот в таком случае действительно можно говорить о том, что красота требует жертв. Ради «высокой» красоты приходится жертвовать и природой, и самим человеком – его здоровьем и исторической памятью.
Уже и ЮНЕСКО обеспокоено увеличением количества небоскрёбов в городах Европы, так как они зачастую нарушают исторический облик местности. Порой ради архитектурного чуда-небоскрёба жертвуют прекрасными и единичными в своем роде историческими построениями. А это грозит исчезновением многовековой строительной культуры, словно ее и не было… Ведь небоскрёбы, сметая узкие улочки и небольшие старые дома, стирают из человеческой памяти историческое наследие отцов и дедов - памятники старины. Думаю, самый простой домик, в котором жило много поколений одного рода, дорог человеческому сердцу более, чем изысканная и помпезная высотка. Нельзя сравнить теплоту старых добрых стен с холодной красотой новых зданий.
Прав был певец блатных песен Вилли Токарев, эмигрировавший в Америку краснодарец:
Небоскребы, небоскребы,
А я маленький такой.
То мне страшно, то мне грустно,
Потерял я свой покой…