28 Aralık 2021 Salı

3. Otur, yaz!

Əgər sən əhvalatları danışmağı sevirsənsə, yazarlıq əsil sənlikdi :). Adam var, bir abzas yazı yazmaq üçün əlində olan xeyli materialı, internet səhifələrini vərəvurd edir ki, bəlkə beynindəki fikirləri yazı qəlibinə sala bilə. Adam da var ki, elə axıcı şəkildə adi bir hadisəni nəql edir ki, heyran olursan  - bax, yazarlıqda nəql etmək, hadisələri danışmaq bacarığı daha əhəmiyyətlidir.

Beynimiz əsil redaktordur. Beynimiz xatirələrimizdən elə ifadələri, görüntünü, hissi seçib dilimizə gətirir ki, biz də əla nəqlçi, təhkiyəçi oluruq. Çox zaman bu, fitri istedaddır. Nəql edə bilirik, şifahi şəkildə nə qədər istəyirsən, danışaq, di gəl ki, elə ki, əlimizə qələm götürdük, ya noutbuku qarşımıza çəkdik - vəssalam, fitri bacarıqlarımız yox olur sanki.

Niyə belə olur? Axı, 5 dəqiqə əvvəl ibarələrlə, zarafat dolu bir əhvalatı elə canlı şəkildə şifahi təsvir edirdik ki... Niyə indi həmin hadisəni kağıza yaza bilmirik? Niyə dilimiz tutulur, əlimiz əsir, cümlələr qırılır?

Həəə... Demə, ağlımızdakı əminliklər əlimizi-dilimizi iflic edir: "Yazıramsa, hökmən qələmimim altından/noutbukun monitorundan şedevr, şah əsəri çıxmalıdır!",  "Ya gərək dahi bir əsər yazam, ya heç nə yazmayam!". Bu cür fobiyalar yazarda ağ kağız qarşısında acizlik, tər-təmiz vərəqdən qorxu hissi yaradır. Bu fobiyanı ram etməyin bir üsulu var - o da nəyin bahasına olursa olsun, yazmaq! Qorxuları ram edərək, yazmaq! Cəfəngiyyat yazacağından ehtiyat edərək, yenə də yazmaq! Ağ vərəq qarşısındakı həyəcanı boğaraq, yazmaq!

Современная азербайджанская поэзия. Наиля Шахверди (Nailə Şahverdi)

 Детство

*

Хочу назад в безоблачное детство,

Где нет совсем печали и тревог,

Живет с тобою счастье по соседству,

И радость обивает твой порог.

Я снова собирать хочу ракушки,

На пляже строить замок из песка.

На Новый год подарок под подушкой,

Что Дед Мороз мне послал отыскать.

Когда взлетали высоко качели,

Так высоко, захватывал чтоб дух.

Повсюду доносились птичьи трели,

Как снег кружился тополиный пух.

Для счастья в в детстве большего не надо,

В восторг приводит все: закат, рассвет,

Лишь только бы родные были рядом,

И те, кого давно на свете нет.


Источник: "Мир литературы", ноябрь, 2021.

Çağdaş poeziyadan. Sevinc Elsevər.

 ***

Nə gözəl payız dəyib ağaca

bir yaşıl yarpağı da qalmayıb,

saralmış bir yarpağını da yerə salmayıb...

***

Soyuqdur,

hər yan bombozdur.

Qarğalar ağaclardan düşür

iri yarpaqlar kimi,

yerə qonur,

qarıldayır, uçuşurlar ümidsizcə.

Uşaq baxır və deyir:

"Yazıq qarğalar ağlayırlar"...

Qarğaların kədərini hiss edirmi

böyüklər də belə?


Qaynaq: "Ədəbiyyat qəzeti", 11.12.2021.

Çağdaş poeziyadan. Xanım Aydın.

 Bilirsən...

*

Bilirsən, çox güclüyəm,

Sinəmdə düyünlənən,

Hayqırtımdan yaranıb

Qayalaşmış daş kimi...

Bilmirsən, çox zəifəm

Qaranlıq gecələrdə

Ağrılarımdan qopub

Gözlərimdən süzülüb

Gilənənən yaş kimi...

Bilirsən...


Yaxşı ki...

*

Yaxşı ki, xəyallarımız var

Axıb gedən acı ömrü

Hiss etmirik, baş qatırıq...

Yaxşı ki, duyğularımız var

Gerçəklərin ağrı günü

Özümüzə qapılırıq...

Yaxşı ki, suallarımız var

Cavabsız havada qalan

Onlara min don bəzəyib

Yaşayırıq, aldanaraq...

 Qaynaq: "Ədəbiyyat qəzeti", 11.12.2021

27 Aralık 2021 Pazartesi

2. Mövzu və material

Heç bir təcrübəli yazar əlində tor oturub ilham pərisini gözləmir ki, onu tovlayıb tora salsın və əsər yazmağa ruhlansın. Yazarın həyat təcrübəsi ilə yoğrulmuş təxəyyülü və fantaziyası əsər yazmağa kifayət etmir.


26 Aralık 2021 Pazar

1. Nə yazaq, nə haqda yazaq

İçindən gələn coşquyla qələmi ya noutbuku əlinə alıb tez-bazar bir roman yazmaq arzusu ilə işə başlamazdan əvvəl bir nəfəsini dər, sakitləş :).

Sonra fikirləş - insanlara nəyi nəql etmək istəyirsən, hansı hadısəni onlara çatdırmağı vacib bilirsən? Bu an içindəki mənfur tənqidçi başını qaldırıb, səsini ucaldıb, sənin xəyal qanadlarını qırmaq üçün deyəcək ki, bu mövzuda minlərlə kitab yazılıb, milyonlarla söz deyilib. O boyda sənətkarların olduğu halda, sənin kitabını kim oxuyacaq? Sən kimə hansı yeni sözü deyə bilərsən? Kimi nə ilə maraqlandırarsan?

Öyrənməyə start verim)))

Texnologiya dövründə informasiyanın daha çox şəkilləndiyini inkar etmək olmur - yazı mətnlərinə olan marağı şəkillər, təsvir və videolara olan maraq üstələyir, özümüz də görürük, sosial şəbəkədəki  yazı bir az həcmli olarsa, onu oxuyan olmur, əksəriyyət təsvirə, şəklə qaçır ki, məlumatı şüurla deyil, gözlə, görmə ilə dərk etsin. Gözlə qəbul edilən informasiyanın yaddaşda nə qədər qalacağı hələ sual altındadır, bəlkə gələcəkdə yeni tip şüur formalaşacaq, amma indidən deyirlər ki, bu tip informasiya qəbulu yaddaşı yükləmir və məlumatlar tez unudulur.

Stiker, SnapChat və s. "yazı" vasitələrinin və messencerlərdə qısa mesajlarla ünsiyyətin hegemonluğuna baxmayaraq, insanların daha dərin fikir bölüşməsinə ehtiyacı vardır. İndi biz informasiya axınında üzürük, batan batır, baymayan da bu axına adaptasiya edərək, öz məcrasını tapır. Mən,  bax bu məcranı tapanlara ünvanlanıram.

İnformasiya selinə qərq olub batmamaq üçün fikirlərini lakonik və ifadəli, cəlbedici və maraqlı yazmaq bacarığı ön plana çıxır. Boz gerçəklikdə möcüzə görməyin, ən adi hadisələri nəfəskəsici ifadələrlə nəql etməyin nəyi pisdir ki? Bəzən elə mətnlər olur ki, yaxşı mənada, ilişib qalırsan, sarılırsan ona, o da sənə sirayət edir, hər kəlmə sənin ürəyini riqqətə gətirir, sanki mətn sırf sənin özündən bəhs edir, məhz sənin üçün yazılmışdır...

Yazarları varolun türməsindən qaçmış insanlar kimi qavrayıram. Bu qaçış xəyali olsa da, yazarın fikirləri əsərləşərək, xəyalın və yaradıcılığın gerçək bir məhsuluna çevrilir. Oxucu da bu məhsulu "həzm edərək" estetik və bədii zövq alır. Bu azmı? Bir yazar üçün oxucu qarşısında maraqlı bir məhsulu ortaya qoymaq böyük uğurdur.

Odur ki, öyrənməyə başlayaq!

#yazi_seneti 

Öyrədərək, öyrənək!

Bu ifadə nəsə qəribə səslənir elə bil :). Necə yəni, öyrət və öyrən? Öyrətmək üçün əvvəl özün nəsə bilməlisən ki, öyrəndiyini başqasına ötürəsən, öyrədəsən. Yəni, öyrədərək, öyrən ifadəsini eşitcək, qəlibləşmiş ağlımıza ilk olaraq bu fikir gəlir.

Amma bu fikirdə rasional bir məğz var. Həqiqətən, öyrətməklə, öyrənirik. Yazıları və ya mühazirələri ilə auditoriya qarşısında çıxış edənlərin fəaliyyətinə diqqət etsək, görərik ki, onlar biliklərini və bildiklərini bizə ötürərkən, eyni zamanda, bizi öyrətməklə, özləri də nəsə öyrənirlər. Sirr deyil ki, informasiya (biliklər) sürətlə köhnəlir, və ya daim yeni araşdırmaların nəticəsi ilə zənginlənir. Odur ki, kimisə öyrədəndə, özün də öyrənirsən - biliyinə başqa, yeni bucaqdan baxırsan, nəyin köhnəldiyini, nəyin hələ də aktual olduğunu aydın görürsən, müəyyən nöqtələrdə boşluğu anlayıb, onları məlumatlarla doldurursan...

Qədim roma filosofu, şairi, dövlət xadimi Seneka əbəs yerə deməyib ki, başqalarını öyrətdikcə, özümüz də öyrənirik. Hər halda, dövrünün ən parlaq nümayəndələrindən biri olan Seneka bilir, nə deyir :)


Həəə, gəldik indi əsas məsələyə.

Mən niyə öyrədərək, öyrən ifadəsini indi əlimdə bayraq etmişəm? Əslində, mətn yazmağı, yazı texnikalarına yiyələnməyi öyrətmək istəyirəm. Və öyrətməklə də öyrənmək istərəm, təbii.

Düzdü, bir yazar kimi gündəmdə olmasam da (bunun üçün əsər sandığım çox yüngüldür :) ), amma müəyyən yazı bacarıqlarına və texnikalara malikəm, üstəlik hələ də öyrənirəm - sağ olsun internet, yazarlığa aid  xeyli  vebinar və seminarlarda iştirak etməklə, xeyli pdf kitablarını kompüterimə pulsuz  endirib oxumaqla yazarlıqda, deyə bilərəm ki, müəyyən qədər irəliləmişəm.


İndi də hesab edirəm ki, öyrətməklə daha çox öyrənmək vaxtıdır mənim üçün.



#yazarlıq_sənəti