31 Ekim 2011 Pazartesi

Xaliq Bahadır - Türkcə 160 söz!

Oxu, unutma!



Türk dili dünyanın ən ulu, ən zəngin dilidir. Dilimiz çox zəngin olsa da, bu zənginlik özünü istər danışıq, istərsə də yazı dilində çox az göstərir. Bu görsənişin də bir başlıca nədəni var: biz dilimizin söz saxlancına gərəyincə yetik deyilik; başqa cür desək, dilimizi yetərincə öyrənməyə, onun söz saxlancında olanları mənimsəməyə çalışmırıq. Çağlar boyu belə olub. Belə olduğundan da dilimiz gəlmə-yad sözlərlə yükləndikcə yüklənib. Öz sözlərimizdən çox özgə sözlərə üstünlük verə-verə dilimizi dəyişib, gerçək Türk dili olmaqdan çıxarmışıq. Başqa cür desək, öz sözlərimizə sayğısızca yanaşaraq özgə sözlərə qucaq açmaqla dilimizi ulu, uca, üstün, zəngin TÜRK DİLİ gerçəyindən uzaqlaşdırmışıq.

Bu gün İngiltərə, Fransa kimi Avropa ölkələrində, bizə qonşu Rusiyada dilin yad sözlərdən qorunması, arınması dövlət işinə çevrilib. Adı çəkilən ölkələrin parlamentləri bu yöndə çalışmalarda bulunur. Ən əski çağlardan Türk dil kültürünün başlıca daşıyıcısı olan Azərbaycanda bu gün dil yiyəsiz qalıb, başlı-başına buraxılıb. Bunu biz gündəlik olaraq qəzetlərdən, teleradiolardan, eləcə də qarmaqarışıq, çağ baxımından yararsız dildə yazılmış orta, yüksək oxul dərsliklərindən görürük. Çoxu dilimizə yatmayan, dilimizin quruluşu, səs-söz düzümü, düzəni ilə uyuşmayan gəlmə sözlər dilimizdə at oynatmadadır...

Bəlli olduğu kimi, dünyada bütünlüklə arı dil yoxdur, ola da bilməz. İstər qonşular arasında, istərsə də dünyanın bu başından o başına ilişkilər, çeşidli alış-verişlər bu dildən o dilə, o dildən bu dilə sözlər aparır, gətirir. Bunlar olub, olacaq. Bunlarla yanaşı, dilin qorunması yönündə çalışmalar da olmalı, dilə yalnız dıldə olmayan, dili zənginləşdirəcək sözlər gətirilməlidir! Belə bir baxış bucağından yanaşsaq, dilimizin yersiz-gərəksiz sözlərlə necə dolduğunu (zibilləndiyini!) görərik. Gəlin dilimizə ötəri bir baxış keçirək. Burada dilimizi başına götürən yersiz-gərəksiz ərəb-fars sözləri ayrıc içində göstəriləcək.

Azad(f) - özgür; bariz(ə)- açıq, aydın, qabarıq, gözəçarpan; davam(ə) - dözüm, sürək; davamlı - dözümlü; davam edir - sürür; dır, dir şəkilçilərinin yerində də işlədilir; qüvvə(ə) - güc, bacarıq; qədər(ə) - say bildirir, qoşma olaraq işlədilir; dər(f)hal(ə) - tez, əlüstü, yubanmadan; qeyd(ə) etmək - bildirmək, vurğulamaq, göstərmək; qəbul(ə) - almaq, götürmək, qarşılamaq; qəbuledilməz - yolverilməz; qeyri(ə) - başqa, özgə, yad; vətən(ə) - yurd, ölkə; cənub(ə) - güney; şimal(ə) - quzey; qərb(ə) - batı; şərq(ə) - doğu; vətəndaş - yurddaş; cəmiyyət(ə) - toplum; müvafiq(ə) - uyğun; məfhum(ə) - anlayış; mənbə(ə) - qaynaq; mülayim(ə) - yumşaq; münasib(ə) - uyğun, yaraşan, yerində; münasibət(ə) - ilişki, yaxınlıq; mümkün(ə) - ola bilir, olası; qeyri-mümkün - olamaz; müraciət(ə) - çağırış, başvuru; mücdə(f) - muştuluq; müvafiq(ə) - uyğun, uyar, yarar, yaraşan, əlverişli; müqəddəs(ə) - qutsal, arı, ulu, yüksək; möhür(ə) - damğa; müqəssir(ə) - suçlu; məhv(ə) - yox etmə, aradan qaldırma; nazir(ə) - baxan; əksər (ə) - çox; əksəriyyət - çoxluq; əsas(ə) - özül, başlıca, göstərgə; istifadə(ə) - yararlanma; müdafiə(ə) - qorunma, savunma; digər(f) - ayrı, başqa; əfv(ə) - bağışlama; sahib(ə) - yiyə; inkişaf(ə) - gəlişmə; bəli(f) - HƏ; xeyr(ə) - YOX; həmin(f) - nəyisə, kimsənisə göstərmə; həm(f)yaşıd - yaşıd; lüğət (ə) - sözlük; fikir(ə) - düşüncə; lazım(ə) - gərək; məlum(ə) - bəlli; əgər (ə)- sa, sə şəkilçiləri ilə bir arada işlənən artıq-yararsız söz; istehsal(ə)- ürətim; ixtiyar(ə)- ərk; ictimai(ə)- ellik; intihar(ə)- özünüöldürmə; tərəf(ə)daş- yandaş; tərəfindən(ə)- dilimizin özümlü quruluşunu pozan saldırğan söz; təxir(ə)ə salmaq - ertələmək; tamam(ə) - bitmə, qurtarma; tamamilə - bütünlüklə; təcili(ə) - tələsik, tez, əlüstü, çapıq; məhz(ə) - artıq-gərəksiz söz - ancaq, yalnız, tək, təkcə, ona görə də, buna görə də anlamını bildirir; tələb(ə) - istək; təşəkkül(ə) - oluşma; təşkilat(ə)- qurum; təşkilatlanma(ə) - qurulma; təkzib(ə) - yalanlama; təzahür(ə) - görsəniş; təyinat(ə) - atama, göndərmə, qoyma; təqsir(ə) - suç; günah(f) - suç; cənab(ə) - sayın, sayğılı; nəsil(ə) - soy, quşaq; (nisbət(ə) - oran; nümayiş(ə) - göstəri; nümayiş etdirmək - göstərmək; nişan(f) - bəlirti; məhsul(ə) - ürün; məna(ə) - anlam; vasitə(ə) - araç; amma, lakin(ə) - ancaq; mütəmadi(ə) - sürəkli, ardıcıl; müayinə(ə) - yoxlama, baxış; müavinət(ə) - kömək, yardım; idarə(ə) - yönətim; nümayiş(ə) etdirmək - göstərmək; tədqiqat(ə) - araşdırma; tədqiq(ə) etmək - araşdırmaq; təqdir (ə) etmək - bəyənmək; dəstək(f) olmaq - yardım, yardımçılıq; tələb(ə) etmək - istəmək; sabiq(ə) - keçmiş; mövcud(ə) - var, olmaq; mövcudluq - varlıq; əlaqə(ə) - ilişki, bağlantı; müqayisə(ə) - tutuşdurma; məğlub(ə) - yenilmiş; məğlubedilməz - yenilməz; möhtəşəm(ə) - böyük, azman; müddət(ə) - sürə, sürəc; məruz(ə) qalmaq - uğramaq; mübarizə(ə) - çarpışma; mücadilə(ə) - savaş; mükafat(ə) - ödül; mübarək(ə) - qutlu; mükəmməl(ə) - yetkin, əksiksiz; məşğul(ə) olma - uğraşma; məsuliyyət(ə) - sorum; məsuliyyətli - sorumlu; müvəffəqiyyət(ə) - uğur; məsələ(ə) - sorun; möhtərəm(ə) - sayın, sayğılı; müxtəlif(ə) - qarışıq, dürlü; müəllif(ə) - yazar; müzakirə(ə) - danışma; məyus(ə) - üzgün; müttəfiq(ə) - bağlaşıq; müqavilə(ə) - bağlaşma; müdaxilə(ə) - qarışma; mütəxəssis(ə) - uzman; müşahidə(ə) - gözləm; müşahidəçi - gözləmçi; müsadirə(ə) - əlqoyma; şərik(ə) - ortaq; şey(ə) -nəsnə; iştirak(ə) - qatılma; təməl(ə) - özül; tərk(f) etmək - qoyub getmək, çıxıb getmək, atıb getmək; həm(f)rəy(ə)lik - birlik; həbs (ə) etmək - tutmaq, tutuqlamaq; müvəqqəti (ə) - keçici, ötəri; mühüm (ə) - gərəkli, başlıca; həyat (ə) - yaşam; həyata keçirmək - gerçəkləşdirmək; etibarən (ə) - dan, dən şəkilçilərinin, eləcə də başlayaraq sözünün yerində işlədilir; əvvəl (ə) - ilk, birinci, qabaq; rəğmən(ə) - qarşı, acığına, baxmayaraq, tərsinə; inşa(ə)- qurma, tikmə; inşa olunan - tikilən; inşaat - tikinti; təsis(ə) - qurma, yaratma; səbəb(ə) - nədən; ərazi(ə) - yer; xəbər(ə) - soraq; nəzər(ə) salmaq - baxmaq; daxil(ə) olmaq - girmək; təxliyə(ə) - boşaltma, köçürmə; təhlükə(ə)sizlik - güvənlik; təminat(ə) - güvəncə, qarantiya; müstəqil(ə)llik - bağımsızlıq; nöqteyi-nəzər - baxış, baxım; nümunə(f) - örnək; nəticə(ə) - sonuc; hiss(ə) - duyğu; vəziyyət(ə) - durum; şəffaf(ə) - açıq; malik(ə) - var, olan, eləcə də dır, dir şəkilçilərinin yerində işlədilir; zaman(ə) - çağ; təqdir(ə)də - sa, sə şəkilçisi yerində işlədilir; vəssəlam(ə) - bitdi, qurtardı; xuda(t)hafiz(ə) - sağ ol! Sağ olun!

abzas.net

Şəki. Karvansaraydan görüntülər

Şəkinin Karvansaray deyilən tarixi yeri qədim olduğu qədər də maraqlıdır. Karvansarayın ərazisi baxımlı, güllü-çiçəklidir - hiss edilir ki, bura qayğı ilə yanaşılır, tariximizi qorumaq üçün zəhmətkeş insanlar əllərindən gələni əsirgəmirlər.

(Fotolar mənə, Sima Ənnağıya məxsusdur)






Aytən Təhmasib. QADINLIQ ÖLDÜ



(Bir qadının dilindən)
Mənə sevgidən yox,
dəhşətdən danış.
Dinləyim həyəcanla, nəfəs-nəfəsə.
Dəhşətlər daha maraqlı sevgilərdən.

Sevgini, öpüşü deyil,
əzabı, söyüşü sına.
Zorla bütün saf duyğuları,
sonra qına!
Qına ki, qadınlıq ölüb.
Ölüb bakirəlik, qızlıq.
Dünyanı bürüyüb əxlaqsızlıq.
Gündəmdə cinsi azlıq.
Nə isə...
Deyəsən pozuldu tarazlıq.
Qaçdı söhbətin duzu, dadı.
Boş verək,
qandı, qadadı.

Hə!
Nə deyirsən?!
Başlasın savaş?
Kədərdən gülüşə,
baxışlar görüşə
öpüşə-öpüşə.
Dodaq, sinə
Yenə... yenə...
Lalələr əkdim dodaqlarımla
güllələr dəyib, qərənfillər düzüləsi sinənə.
Eh!
Sevgini endirdik heçə.
Qadınlıq öldü bu gecə.

abzas.net

QİSMƏT. Hayku havasında



Haykuları həmişə çox sevmişəm. Bu qədər kiçik formanın içinə o qədər böyük ovqatı, duyğunu yerləşdirmək az qala möcüzədir. Təzəcə haykularla maraqlanmağa başladığım zamanları xatırlayıram. Hayku ilə ilk dəfədir tanış olan bütün oxucular kimi, mən də o zamanlar məşhur aldanışa düşmüşdüm.

Elə fikirləşmişdim ki, bu cür yazmaq asandı, bir az müşahidə lazımdır, vəssalam. Balaca bloknotumu götürüb özümü vurmuşdum şəhərin canına ki, nəsə tapıb hayku edəcəm. Sən demə dünyada haykuyla tanış olan və mənim keçirdiyim hissi keçirən milyonlarla adam varmış. Hamısının da ilk ağlına gələn bu olub ki, bir dəftər götürüb gedim hayku “yığmağa”.

Sonralar hayku haqqında müxtəlif mənbələrdən çoxlu kitablar, məqalələr oxudum və düşdüyüm vəziyyəti anladım. Rolan Bartın hayku barəsində yazdığı məşhur cümləni oxuyanda isə məsələ mənə ayrı tərəfdən aydın oldu. Bart təxminən belə yazırdı: “ Hayku içində lenti olmayan fotoaparatdı.”

İndiki zamanda rəqəmsal fotoaparatların sürətli inkişafına baxanda, düşünürsən ki, artıq bizim ən xırda anı belə ölümsüzləşdirmək istəyimizin coğrafiyası durmadan genişlənir.

Bir iş var ki, fotolar çəkildiyi gün, ay, il baxımından elə bil daha çox tarixin həndəvərində oynayan sənətdir, bəlkə bir az da uzaqdan statistikayla qohumdur. Hərçənd ki, fotonun ölümsüzləşdirdiyi möhtəşəm anlar gözlərimizin yaddaşına köçür, söz isə bütün hüceyrələrimizə. Belə də demək olar: Hayku “bu foto haqqında nə deyə bilərsən“ sualını vermiş adama üç misralıq cavabdır. Foto deyəndə mən təkcə çəkilib fiksə edilmiş anı yox, geniş zamanı nəzərdə tuturam.

Hayku suşi kimidir, dadlı və az.

Hayku doymamaqdan ləzzət alıb doymaqdı.

Nə qədər danışsam boş. Haykunu sevmək üçün onu hər gün ən azı bir qaşıq içmək lazımdır.

Yaddaşımdakı haykulardan sizinlə bir neçəsini bölüşmək istəyirəm.

Nuş olsun !


Coşkun Yerli. “Yağmurun dirənişi” kitabından.

Nə boş maraqmış,
Fərqli heç nə yoxmuş
Dağın o başında.

Hara baxsan
Hər cənnətin yanında
Bir cəhənnəm.

Melisa Gürpınar. “Kiçik şeylər” kitabından

Soruşmadan girdin
Baxçama səhər yeli
Poçtalyon kimi.


Kadir Aydemir

Ölüm:
Qapının önündə
Nə çox ayaqqabı.

Basyö. Haykular kitabından

Köhnə hovuzdur
Qurbağa hoppanar
Və suyun səsi.

İşıqlı Atalı. Hüseyn Cavid göyü



Hüseyn Cavid nəinki Azərbaycan, bəşər mədəniyyətinin nadir simalarındandır. O, bənzərsiz göy adamıdır. Onun əsərlərində Göyə yüksəlmək, insaniliyə yetmək çağırışı səslənir – inamlı, inadlı, ilahi…
Oktyabrın 24-ü Azərbaycanın, türk dünyasının böyük şairi Hüseyn Cavidin anadan olmasından 129 il ötür.
1937-ci ilin qovğaları ilk olaraq aydınların sıradan çıxarılmasına, ümumən millətimizin sarsıdılmasına yönəlmişdi. Bunun ilk zərbəsini alanlardan biri də Hüseyn Cavid idi. O, həmin il iyunun 4-də həbs edilərək Sibirə sürgün edildi. 1941-ci il dekabrın 5-də imperiyanın İrkutsk vilayətinin Tayşet rayonunun Şevçenko qəsəbəsində öldü.
Oktyabr ayı Cavidin doğum günü ilə əlamətdar olsa da, bir neçə aydınımızın da qətli ilə yadda qalıb. 1937-ci il oktyabrın 12-dən 13-nə keçən gecə Azərbaycanın tanınmış aydınları Əhməd Cavad, Bəkir Çobanzadə, Böyükağa Talıblı, Vəli Xuluflu, Məmmədkazım Ələkbərli, Hənəfi Zeynallı, Xalid Səid Xocayev qətlə yetirildilər. İmperiya əlindən gələn etdi ki, xalqın ruhunu bütünlüklə sarsıtsın...
Bununla bağlı İnam Ata (Asif Ata) yazır: “1920-ci ildə xalqın başını kəsdilər, 1937-ci ildə ürəyini yedilər”.
***
Hüseyn Cavid yaşadığı çağa, mühitə sığmırdı. Onunla toplum arasında yerlə göy fərqi vardı. O, yerdəkilərin qurtuluşu üçün çalışan göy adamı idi. Onun əsərləri, qəhrəmanları bunu göstərir.
Hüseyn Cavidin "Şeyx Sənan" faciəsi çox sevdiyim əsərlərdəndir. İnsanın həqiqətə doğru qarşısıalınmaz, qeyri-adi, bənzərsiz sevgisini, həqiqətə qovuşmaq ehtirasını özündə əks etdirən bu əsər misilsizdir. Şişirtməsiz demək olar ki, dünya dramaturgiyasında "Şeyx Sənan" ruhlu ikinci bir əsər tapmaq çox çətindir. Ümumiyyətlə, Cavidin bütün əsərlərində insanın ali həqiqət axtarışı başlıca yer tutur:
"Hər qaranlıqda çırpınır bir nur,
Hər həqiqətdə bir xəyal uyuyur".
Şeyx Sənanı həqiqətə yetmək istəyi yandırıb-yaxır. O, sanki eşqini qarşıda gözləyən fəlakətlərdən xəbərdardır.
Zəhra ruhən Şeyx Sənanın ondan çox yüksəklikdə olduğunu anlayır. Bilir ki, Şeyx Sənanın elmi-kamalının ucalığı ruhunun qeyri-adiliyindəndir.
"Şeyx, gəl-gəl!
Sevimli Sənan, gəl-gəl!
Sənə layiq deyil o yer, yüksəl!"
Bu, artıq Sənanın Xumarın şəxsində həqiqətin səsini eşitməsidir. Sənan bu halını kimsəyə anlada bilmir.
"Ər kişidə olur bir söz, bir məram,
Əzm eylədim məhv olsa aləm tamam
Dönməm geri, hər yana yol açıq".
Əslində Şeyx Sənanı Xumarın xəyalı yaşadır. Qarşıda ucalıq, göylük aqibəti var. Müridlərin yalvarışlarına baxmayaraq Şeyx Sənan – "Yüksələn fəqət enməz, hər kim məni istərsə, göyə yüksəlsin"-deyir...
***
Əslində Şeyx Sənan ucalığını Hüseyn Cavid özü gerçəkcəsinə yaşadı, bununla da əbədiliyini göstərdi.
Şeyx Sənan göyə ucalmaq rəmzidir əslində. Göyə yüksəlmək – insanın öz daxili-mənəvi dünyasına baş vurmasıdır. Mütləq ədalətə, həqiqətə, ülviyyətə çatmasıdır.
İnam harayı səslənir Sənanların göyündə – ardıcıl, qəti!
Şeyx Sənanların, Xumarların göyləşmək həsrəti var.
Xumar – Sənanın illərlə aradığı, sonda tapdığı idealıdır.
Sənan dəyişməzliyin, bütövlüyün bütün çalarlarını Xumarda tapır və ona dəlicəsinə vurulur.
O, Xumarı səcdəgah saydığı dərəcədə, özü də onun üçün səcdəgah olur.
Sənan Xumarını, yəni həqiqətini tapır, İnama yüksəlir, göyləşir, durulaşır, özümlüyünə qovuşur.
Həqiqətinə doğru yol gedən, əzab içində qovrulan, əzabdan fərəh alan, həqiqətinə yetəndir Sənan!
***
Ancaq Sənanın və Xumarın yanındakılar naşı inamlara tapınırlar. Onlar Sənanı və Xumarı anlamaqdan çox uzaqdırlar.
Fitnə-fəsadla, həsədlə yoğrulmuşlar inamsızlıq fəlakətinə düçar olublar.
Cavid «Şeyx Sənan»da özlərindən ayrı düşənlərin faciəsini dahiyanə şəkildə göstərir.
İnamsızlıqdan adamların içərisində qorxu, böhtan ağacı boy atır, şübhə meyvələri yetişir.
Ancaq Sənanların içərisində ədalət, ülviyyət ağacı bitir, fərəh, inam meyvələri yetişir.
Göy qətiyyəti gəlir göy oğlu Sənanın ömrünə – İradə Göyünə yüksəlir.
***
İdrakın göy səviyyəsi var – gerçək idrakdan göy qədər uca, əlçatmaz.
Cavidin Xəyyamı insanları göy idrakına qovuşmağa çağırır. Xəyyam mənəviyyatı zamana qarşıdır. O, zamandan, şəraitdən, mühitdən yüksək həqiqət istəyir.
Cavidi oxuduqca bir daha anlayırsan ki, göy işığı gərəkdir yerdəkilərə. Onlara qaranlıqları yaran, idrakın göy səviyyəsi gərəkdir.
Şairin qəhrəmanları Yer mənəviyyatından əl çəkirlər, Göy mənəviyyatına yüksəlirlər. Bu obrazlar insanları Yer ədalətsizliyinə, həqiqətsizliyinə, üviyyətsizliyinə qarşı durmağa çağırırlar.
***
Cavid «Peyğəmbər» əsərində peyğəmbərliyin mahiyyətini dərindən duyub, ifadə edib.
Peyğəmbərin ilk peyğəmbərlik illəri, halı təhlil, təqdir olunur. Cavidin Peyğəmbəri amal üçün seçilib, amala sevgisi onu ülviləşdirir, ilahiləşdirir.
Göy hökmü səslənir Cavidin peyğəmbərinin aqibətində. Sonrakı mərhələdə kitabı qılıncla əvəz edən peyğəmbərin halı Cavid qələmində ruhani duyum ustalığıyla açılır.
***
Yer iradəsi qorxusuyla, tərəddüdüylə Göy hökmünə, qətiyyətinə qarşıdır.
Cavidin Səyavuşu ülvi, müqəddəs duyğular yiyəsidir.
Göy hökmü, Göy çağırışı düşür göy İnamlı Səyavuşun aqibətinə. Səyavuş da göy idrakına yüksəlir, yetir.
Həsrət göyünə yüksəlir Səyavuş: dərd çəkir, dərdə batır.
***
Oxu daşa dəyir göy inamlıların – göy həsrətilə yana-yana qalırlar. Göysüzlər yazırlar göylülərin aqibətini: hərcayilik, insansızlıq törədirlər. «Uçurum»da insan faciəsi bütün çılpaqlığı ilə açılır.
***
Cavidin “İblis”indəki insanilik harayı göysüzlərin inamsızlığına qarşıdır.
Yerdəkilərin İblis adlı səcdəgahı var. Yüksələn görünürlər, alçalırlar, çünki göysüzdürlər.
Cavid haray çəkir: İblisləşən Yerdə xurafat göysüzlüyü yaranıb.
Yerdəkilərin yaşamında İblis halı yaranır – zülmət gətirən. İdrak göysüzlüyündən duyğu, iradə yoxluğu yaranır.
Fitnə-fəsad, şərdən yoğrulmuş işlər törəyir Yer idrakından. Xurafat, cəhalət, anlamsız adət-ənənələr mənəviyyat göysüzlüyü yaradır.
Şairin qəhrəmanları zəlilləşmənin yaratdığı qələbəyə inanmır. Mənəviyyatsızlar vicdanın səsini eşitmirlər.
Mənəviyyatsızlığın İblislik adlı məqamı var. İblislik – İnsansızlıqdan yaranır.
Cavidin qəhrəmanları ləyaqətsizliyə, azğınlığa, zalımlığa, harınlığa, öz insani imkanlarına inanmayanlara qarşı vuruşurlar.
Yadlaşma yağılığından ayrıla bilmirlər mənəviyyat korları, çünki iradəsizdirlər.
***
Cavid “Topal Teymur”unda fatehliyin faciəsini dahiyanə şəkildə açıb göstərir. Şair demək istəyir ki, Teymurlar həqiqət, ədalət, ülviyyət dağını fəth edə bilmirlər; zorla ürəklərə yiyələnmək istəyirlər, ancaq bacarmırlar.
***
İnam Ata “25 söz” izharında bəşərin oxumasını gərəkli saydığı 25 nəfər söz yiyəsi sırasında Hüseyn Cavidin də adını çəkir. Yüzillər ötəcək, Cavidin yaradıcılığı yenə də öz bənzərsizliyini qoruyacaq, yaşadacaq. Onun İnsan soraqlı əsərləri bəşərin bütün çağlarında öz ilahi dəyərini daha da yüksəldəcək, artıracaq.

modern.az

Dünya Azərbaycanlı Qadınların I Qurultayı keçirilib



İsveçin paytaxtı Stokholm şəhərində Azərbaycan Federasiyası – İsveçin (AFİ) dəstəyi ilə Azərbaycan, Türkiyə, Finlandiya, Almaniya və İsveçin müxtəlif şəhərlərindən olan ictimai fəal qadınların iştirakı ilə Dünya Azərbaycanlı Qadınların I Qurultayı keçirilib.

Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin mətbuat xidmətindən Lent.az-a verilən məlumata görə, qurultayın fəxri qonağı və əsas məruzəçisi millət vəkili, Avropa Şurası Parlament Assambleyasında (AŞ PA) Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü Qənirə Paşayeva olub.

Azərbaycanın dövlət himninin səslənməsi ilə açıq elan edilən qurultayda öncə 4 Divan üzvü seçilib. Qənirə Paşayeva Divan sədri, Əfsanə Sevigin müavin, Səadət Kərimi və Ayda Əmir Haşimi isə katib seçiliblər. Qurultayı ilk məruzə ilə Qənirə Paşayeva açdıqdan sonra AFİ sədri Səttar Sevigin, İsveç Türk Gənclik Federasiyasının keçmiş sədri Pınar Mərmər, İsveç Türk Federasiyasının sədri Əhməd Önal, Türkiyədən Gülara Yenisey, İsveçdən Azər Heydərqızı, Eluca Atalı, Əfsanə Sulduzlu, Səadət Kərimi, İlahə Cəfərli və Finlandiyadan Arzu Muradlı Azərbaycan qadının tarix boyu rolu, bu gün qarşıda duran problemləri və onların həlli yolları ilə bağlı məruzə ilə çıxış ediblər. Çıxışlarda Azərbaycan dövlətinin qadınlara göstərdiyi diqqət, anaların vəzifələrindən də söz açılıb.

Daha sonra qurultayın sənədləri qəbul olunub. Qurultay Ermənistanın Azərbaycana təcavüzünü kəskin qınayan bəyanat qəbul edib. Qurultayın yekunu olaraq Azərbaycan Qadınları Federasiyasının yaradılması istiqamətində işlərə start verilməsinə dair qərar qəbul olunub.

modern.az

30 Ekim 2011 Pazar

Эх, хорошо, что ты есть – Интернет…

Субботние заметки (29.10.2011)


29 октября Интернету исполняется 42 года. В 1969 году в Калифорнийском университете четыре компьютера были объединены в единую сеть и текстовые данные были переданы по серому кабелю длиной три метра. Затем состоялся первый разговор по компьютерной сети между тремя университетами. Именно это событие считается днем рождения Интернета. По официальной версии, создание интернета принадлежит американским властям для своих тайных военных целей. Министерство обороны США хотело создать удобный полигон для испытаний, содержание которого стоило бы гроши, а эффективность - неисчерпаема. К тому же надежные решения можно было постоянно держать под контролем.
Появление Интернета дало толчок новым технологиям и изменило мир. К 1971 году была создана сеть с 23 компьютером. Уже в 1977 году число пользователей Интернета достигло 100, а в 1989 году – более 100 тысяч. Сейчас число пользователей насчитывает миллионы.
Интернет стал мощным инструментом повседневной жизни. Он стер границы между странами, передача информации стала проще и быстрее. Мы в Интернете работаем, отдыхаем, учимся, общаемся. Интернет стал частью нашей жизни, вытеснив телевидение и радио, и даже телефон. Все эти технические потребности можно осуществить с помощью одного-единственного аппарата – компьютера.
Подсчитано, что в Европе каждая 8 супружеская пара познакомилась через Интернет, а в каждой 10 семье идут «разборки» из-за виртуальных друзей и компьютерных игр. Уже никому не смешно видеть взрослого дядьку с сигаретой в зубах, играющего в «стрелялки».
Кто же владеет Интернетом? Благодаря отсутствию единого руководства, у него нет единого центра. Полный каталог его ресурсов не известен. Но оборудование и программное обеспечение, естественно, своих владельцев имеет. Поэтому Интернет не бесплатный. Но желающих пользоваться всемирной паутиной это не останавливает.
Объем информации в интернете каждым годом удваивается. Каждый месяц поисковик Google обрабатывает 35 миллиардов запросов. Что же делали бы люди без интернета? Считается, что Интернет экономит время в поиске информации. Ведь найти нужное сведение здесь легче и быстрее, хотя и требует определенного времени на выбор и обработку информации.
А социальные сети… Они стали настоящим злом. Многие сотрудники, приходя на работу, вместо выполнения своих прямых обязанностей, зависают в социальных сетях настолько, что некоторые фирмы уже стали закрывать доступ к ним. И врачи уже бьют тревогу – возросла зависимость от компьютера и социальных сетей. Виртуальное общение стало заменять живую речь, что повлияло на социальные связи людей. Люди стали жить в «электронной сказке»; если раньше романтик мечтал о своей любимой, вздыхал о ней ночами и посвящал ей в романтическом порыве стихи, то сейчас современный романтик – сутулый бледный очкарик – имеет возможность предстать прекрасным аватаром перед девушкой – сильным, удачливым и очень красивым…
А вы знаете, что существует Бог Интернета? Не верите? Загляните по адресу http://greati.net/. Как гласит страница, здесь исполняются желания. Каждый раз, подключаясь к Интернету, мы входим в информационное пространство, объединяющее миллиарды пользователей. Это пространство состоит из энергетических полей, обладает собственным разумом и существует независимо от того, верим мы в него или нет. Каков механизм исполнения желаний, никто не знает, но судя по отзывам, люди довольны результатом. Вот так прогресс проник во все сферы жизни, и ничего святого, увы, уже не осталось…

26 Ekim 2011 Çarşamba

Xuraman Hüseynzadədən bir şeir




***
Yuxusuzluq
“pəncərədən bayıra bax” deyir…
Açıram pəncərəni,
şəhərin hələ insan nəfəsi dəyməyən
saf havası
atır özünü
taybatay açılan pəncərədən
evimizin ağuşuna…
Dan yeri ilmə-ilmə söküldükcə
şəhərin eyibi açılır:
küçələrdə insanlar görünür,
səs-küylü maşınların arxasınca
tüstülər sürünür…
Şəhər oyanır…
Yatmaq zamanıdır.

http://kultaz.com

Qan Turalı.Üç kədərli əhvalat




Rusca bilməyən rus qızı

Bu gün bir uşaq düşmüşdü yadıma. Elmin onunla mənim şəklimi Facebook-a qoymuşdu. 3 il bundan qabaq Norveç səfirliyinin bir layihəsində görmüşdüm onu. Atası da rus idi, anası da. Bir gün çıxıb anası getmişdi evdən. O da bu internata gəlmişdi. Və rus dilini bilmirdi. Beş yaşı vardı cəmi. Beş… Üç il idi burdaydı. 5 yaşına iki dil sığdırmışdı.

Çeçələ barmağının iki dırnağı vardı. Qüsurlu doğulmuşdu. Mənə deyirdi ki, mən böyüyəndə onlar da birləşəcək. “O biri barmaqlarım birləşib, bir bu barmağım qalıb”.

Bu üç ildə getmədim bir gün yanına. Ancaq tənbəllik deyildi bu. Ancaq tənbəllik ola bilməzdi. Necə deyirdi o məşhur filmdə: “Mənə “məktub yazacağam” demə. Lütfən demə. Katerina da dedi, amma yazmadı. Yazma mənə məktub”.


İkinci əhvalat


Həftəyə kədərlə başlamaq üzücüdür.

Kədər yoluxucudur çünki.

Sizi kədərləndirdiyim üçün üzr istəyirəm amma…

Başqa bir kədərli hadisə haqda danışmaq istəyirəm.

Nə vaxtsa mənə bir dəli haqda danışmışdılar.

Hər dəlinin bir şakəri olur, bununku da əlində dəftər qələm kəndin küçələrində gəzib gördüyüm avtomobillərin nömrəsini yazmaq idi.

Bir zaman (onda o dəli deyildi) bir kiçik qızcığazı maşın vurub gözlərinin qarşısında.

Sürücü qaçıb gedib.

O da maşının nömrəsini yadda saxlamadığı üçün şoka girib.

Şokdan çıxar-çıxmaz bir dəftər alıb əlinə.

Gördüyü bütün maşınların nömrələrini qeyd edirmiş ora.

Bir gün lazım olar deyə.

Dəli kimdir, ağıllı kimdir, daha o bəlli deyil bu məmləkətdə…

Nə deyirdi Asif Ata?

“Kefli İsgəndəri eşitmədilər. Çünki kefli idilər. İçərilərində ayıq olan bircə adam vardı: Kefli İsgəndər”.


Üçüncü əhvalat


Onsuz da heç bir gülməli hadisə kefinizi açmayacaq.

Ona görə də kədərli bir hadisəni də yazıram.

Sevincimiz Ginnesə düşmürsə, barı kədərimiz düşsün.

Bir qəbilə tapıblar Afrikanı içərilərində.

Adam yeyən bir qəbilə.

Adam yediklərinə baxmayın, adam yeyilməsi lüks deyil, aclıqdandır.

11 yaşımdan bilirəm bunu, “Kapitan Qrantın uşaqları”nda oxumuşdum.

Alimlər qəbiləni araşdırarkən böyük bir təyyarə maketi görüblər.

Hamısı heyrətə düşüb, bu vəhşi qəbilə təyyarə maketini niyə düzəldibmiş.

Özləri izah ediblər: “Göylə nəhəng bir quş uçur. Bunu da düzəltmişik ki, gəlib qonsun yanına. Biz də onu vuraq yeyək”.

Təyyarənin yerə enməsi üçün dualar edilir, ayinlər təşkil olunurmuş.

Məlum məsələdir, təyyarə yerə enəsi deyil.

Bu həsrət isə əsrlərlə sürəcək adamyeyənlər arasında.

Adamyeyən həsrəti uzun olur...

Hamı bazar ertəsi sindromundan danışır.

Bu da yoluxucudur deyəsən.

Uşaq olanda hiss etmirdim bunu.

İlk dəfə Tom Soyyerin macəralarında oxudum.

O gün bu gündür-məktəbdə, liseydə, universitetdə və işdə bazar ertələrinə alışa bilmirəm.

Bu da günün sözü: “Yeddi gün işləyən adamın bazar ertəsi sindromu olmur”.

http://kulis.az

Təbrizli şairə Ülkər Ucqar. Nağıl qadın kimidir


*

“getdim” de
özünü də, məni də qurtar!
nağılı deməyincə bitməz
yerlə göy arasında
gərgin düşübən qarğayar başlayanını...

“atdım” de
özünü də, məni də qurtar!
nağıl yarıcan olanda
asılı qalar
bir ömür, deyəninin dalısınca sürünər
qiyamət günü
sonunu istər...

nağıl qadın kimidir,
unutqan gözlərini yumsan da,
tanıyar səni!
unutqan əllərini gizləsən də,
tanyiar səni!

“getdim” de, özünü də, məni də qurtar...
“atdım” de, özünü də, məni də qurtar...

http://www.azadliq.org

19 Ekim 2011 Çarşamba

Расскажи о радуге…

Субботние заметки



15 октября международное сообщество отмечает День белой трости. Это – не праздник. Это – своеобразный знак беды, который напоминает обществу о людях с ограниченными физическими возможностями. Международный день белой трости – символа незрячего человека – был установлен в США в 1970 году по инициативе Международной федерации слепых.
История белой трости, как символа слепоты, берет начало в 1921 году. В Бристоле жил молодой фотограф Джеймс Биггс, который после несчастного случая потерял зрение. Он стал ходить по городу при помощи трости, но вскоре понял, что никто не обращает на него внимания. Люди просто видели обычного человека с тростью и не подозревали, что он незрячий и нуждается в помощи. Тогда фотограф стал использовать трость белого цвета. И она стала заметна. Скоро это новшество стали использовать слепые других стран. Ведь трость для слепого – это не просто инструмент, а «глаза». С его помощью слепой человек ходит по улицам, идет на работу, садится в автобус или спускается в метро.
Сегодня в мире около 40 миллионов слепых людей и более 100 миллионов – с нарушениями зрения. Мы разные, и у каждого человека свой путь. Но цель одна – услышать зов сердца и откликнуться. Так легко обрадовать человека, дарить ему счастье и вселить надежду одним только пониманием или добрым словом…
Вспомним слова Антона Чехова: «Надо, чтобы за дверью каждого довольного и счастливого человека стоял кто-нибудь с молоточком и постоянно напоминал стуком, что есть несчастные, что как бы он ни был счастлив, жизнь рано или поздно покажет ему свои когти, стрясется беда, болезнь, бедности и потери. И его никто не увидит, не услышит, как теперь он не видит и не слышит других».
Человек, рожденный слепым, не может что-то увидеть… Поэтому у него другое представление о мире: он не знает как выглядит радуга, какого цвета солнце и море, глаза любимой… Но у таких людей сильно развито осязание, обоняние и слух. Слепой человек не знает, как выглядит «стол», «телефон», «дом», даже не знает, как выглядит он сам! Ему не нужна внешняя красота собеседника, он понимает все о человеке, судя не по внешности (так как не видит), а по интонациям его голоса. Слепому важнее не внешняя оболочка, а душа, внутренний мир человека!
Слепых можно назвать отчасти счастливыми. Им не надо бороться за девушку (парня), не надо выделяться внешним видом, одеждой. Они живут правдой, не играют спектакль под названием жизнь; не стараются предстать перед другими лучше, сильнее, умнее, чем они есть… Они такие, какие есть… Обычные люди, живущие в темноте. В темноте, полной звуков и запахов.
Однажды слепой человек сидел на улице с табличкой: «Я слепой, пожалуйста, помогите». Ему мало подавали. Один человек дал слепому монету и написал что-то на его табличке и ушел.
На следующий день незнакомец снова проходил по этой улице и увидел, что шляпа слепого полна монет. Слепой узнал человека по его шагам и захотел узнать, что же этот человек написал на табличке. Незнакомец сказал:
- Ничего такого, что было бы неправдой. Я просто написал по-другому: «Сейчас весна, но я не могу ее увидеть»…

12 Ekim 2011 Çarşamba

Tomas Tranströmer. Haykular



Tomas Tranströmer (1931) - Norveç şairi, 2011-ci ilin ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatçısı

*
Tutdum qaçqını -
Göbələklə dolu ciblərimi
Boşaltdı.
*
Gecə yük maşını keçir,
Məhbusların yuxusu əsir.
*
Kül rəngli sükut...
Göy yekəpər yanımdan ötür -
Dənizin soyuq küləyi.
*
Günorta təpəyə qalxdım
Keçilər alovu didir
*
Sürünənlər
Terrarium şüşəsi arxasında
Tamam donuq,
Qəribə.
*
Sükutda qadın paltar asır.
Ölüm sakitdir.
*
Ənginliyin dərinlyində
Ruhum uçur –
Ulduz kimi astaca...

Çevirdi: Sima Ənnağı

Gənc səslər. Türkan Zamanova. Şeirlər

http://kultaz.com


BİR OVUC KÜL
Məni qocaldan,
susduran,
saçlarımı ağardan
bütün vaxtı ötmüş
xatirələrimi,
əhvalatlarımı
atdım
kimsəsizlərin yeməkxanasına.
Gecə
kimsə yandırdı
acların ümid yerini.
Zülmətin sayrışdığı gecədə
aydın gördüm usandığım dostlarımı
qulağımı qaşındıran sözləri
fikirlərimi qarışdıran
həyatıma düyün salan
bütün hadisələri….
Yandı, hamısı yandı.
Bir ovuc kül oldu…
Yüngülləşdi yer kürəsi
qəlbim kimi…
*
BƏHANƏ
Bir bəhanə ilə
sənə vermək istəyirəm
sevgimi.
Sən də həkk edərsən
otağının divarlarına…
Baxıb şeir uydurarsan.
Gizlənib
misralarda
qonaq gedərəm
insan ürəklərinə.
Sənin
mənim
qəlbimdə olduğu kimi
hər dəfə
bürünüb sevgilərə
ölərəm qəlblərdə.
Yaşamaq bəhanəm olmaqçün….

9 Ekim 2011 Pazar

Ребята, давайте жить дружно!

Субботние заметки


Начиная с 1931 года, ежегодно в начале октября в мире отмечается день защиты животных. В этом году день защиты животных проводится 8 октября.
Как-то наш сосед возмущался текстом рекламы, где говорилось, что мясо – естественная пища собак. Сосед был недоволен тем, что люди не могут позволить себе мяса из-за дороговизны, а вот собакам мясо дают под разными соусами, да еще рекламируют этот корм.
Конечно, в обществе, в котором человек не живет, а выживает, трудно говорить о правах (есть и такое) и защите животных. Ведь человеку, занятому добычей хлеба насущного для себя и своей семьи, некогда думать о защите животного мира.
Мы относимся к животным по-разному. Кто-то считает жестокое обращение с животными допустимым, для кого-то борьба за права животных становится целью всей жизни.
История человечества в своем развитии проходила много этапов взаимоотношений с живыми существами. Перед древним человеком не стоял вопрос о защите животных. Скорее, он сам должен был защищаться от них как более слабое существо.
В более поздние времена, например, в Древнем Египте, животные превратились в богов, властвующих над телами и душами смертных. Закон о животных ставил кошку, быка или барана выше человека.
Начиная с 19 века, гуманное отношение к животным воспринимается как одно из главных столпов общества. Активисты зеленых движений добиваются того, что в каждом развитом государстве принимается закон о животных. Отношение к животным в современном мире стало показателем уровня развития человека и общества. Защита животных становится заботой всего цивилизованного мира.
Почему нужно защищать животных? В современном мире животные очень зависимы от людей: человек содержит домашних любимцев, выращивает скот для заготовления мяса, молока или для получения шерсти, использует для службы в полиции, на таможне и т.д. Все эти животные полностью зависят от человека, так же как и дикие жители лесов, попавшие в поле деятельности человека, постепенно становятся зависимыми от нас.
Животные, как и мы с вами, обладают чувствами и имеют схожие потребности. К сожалению, они не могут постоять за себя, поэтому обязанность каждого человека обеспечить для братьев наших меньших счастливую и полноценную жизнь.
Человек — лишь малая частица единого целого разнообразия животного мира. Каждой форме жизни на нашей планете отведена своя уникальная роль. Нас многое объединяет с другими обитателями Земли, и прежде всего — дар жизни. И если исчезает какой-либо вид жизни, люди неизбежно теряют возможности, красоту и даже будущее.
Именно для защиты редких видов животных и растений, а также их мест обитания была учреждена Международная Красная книга. Это очень важный документ, в который постоянно вносятся данные о животных и растениях всего мира, которым угрожает реальная опасность исчезновения.
А вы знаете, что для защиты животных разработаны пять свобод? «Пять свобод» включены во Всемирную декларацию благосостояния животных.
Пять свобод включают:
1. Свободу от голода и жажды — путем предоставления доступа к воде и еде, которые поддерживают хорошее здоровье и активность.
2. Свободу от дискомфорта — путем предоставления соответствующей среды для проживания, включая жилище и место для сна и отдыха.
3. Свободу от боли, травм или болезни — путем предоставления превентивных мер или ранней диагностики и лечения.
4. Свободу естественного поведения — путем предоставления достаточного места, соответствующих благоприятных условий и приспособлений, а также компании себе подобных.
5. Свободу от страха и стресса — путем обеспечения соответствующих условий и отношения, которые исключают моральные страдания.

Так что, давайте жить дружно! Беречь и уважать и себя, и животных.

Cavidan. Qadınını döyən kişilər




Bu günlərdə bir ad günü məclisində iştirak etdim. Evin xanımının şərəfinə açılmış süfrə kifayət qədər zəngin, bu süfrənin ətrafına yığışmış adamlarsa kifayət qədər ziyalı görünürdülər. Xanımın adına tostlar deyildi, badələr qaldırıldı. Ən çox canfəşanlıq göstərən isə səbəbkarın həyat yoldaşıydı. Qızıl bilərziyi süfrədəcə ömür-gün yoldaşına təqdim edən kişi olduqca nəzakətli və alicənab adam təsəvvürü bağışlayırdı. Sonra ətrafda uçuşan-qaçışan balacaları çağırdılar ki, “Ad günün mübarək” mahnısını oxusunlar. Ev sahibi 6 yaşlı oğluna işarə etdi ki, anasını təbrik etsin. Uşaq da öz növbəsində bəlkə bir aydan çox məşq etdiyi hiss olunan tərzdə gedib anasını öpdü və dedi:
- Mənim anam ən yaxşı anadır.
Alqışlar, təriflər yağdı uşağın üstünə. Və qonaqlardan biri uşağın başını sığallayıb:
- Bəs atan? Atan da yaxşı atadır, düzdür?- deyən kimi uşaq gözlərini bərəldib əlini-qolunu ölçə-ölçə min-bir həvəslə aldı görək nə dedi:
- Əlbəttə düzdür. Mənim atam hamıdan güclüdür, bilirsiz, o, pəhləvandır. Mənim anamı hər gün döyə bilir, anamın isə ona gücü çatmır. Atam ona bir təpik, bir yumruq...o da ölür, sonra yenə durur ayağa...
Elə bil qurbağa gölünə daş atdılar. Kiminin təbəssümü üzündə qaldı, kiminin də tikəsi boğazında. Və bütün uğaqlar səs-səsə verdilər:
- Mənim də atam pəhləvandır!
- Mənim atam da anamı döyə bilir!
- Mənim atam da...
Evin xanımı ağlamağını saxlaya bilmədi. Kimsə uşaqların başına qışqırıb qovdu. Süfrə arxasındakı bütün kişilərin üzündən pərtlik, bütün qadınların sifətindən zəhrimar yağdı.
- Uşaqdırlar da, fikir verməyin, - yer-yerdən deyənlər də oldu.
Amma...
Məclis artıq dağılmışdı...
***

Mənim pəhləvan oxucum...
Yaxın otur...əllərini aç...Qorxma, mən sənin lənətə gəlmiş ibtidai sinif müəllimən deyiləm, xətkeşlə döyəcləmərəm barmaqlarını...Sadəcə əllərinə baxmaq istəyirəm...
Bax, bu əllər...bir zamanlar bir körpənin əlləriydi. Bir ananın sinəsinə pərçim olar, ən dəyərli nemətini heç kimsəyə vermək istəməzdi, yadındamı? O südün tamı hələ damağındamı?
Sonra bir gün bu əllər bir oğlanın əlləri oldu. Bir qızın saçlarını oxşadı, üzünü, əllərini, bədənini sevdi o qızın...Daha sonra bəy əlləri oldu onlar, yadındamı? Bir gəlinin qırx düyməlik bəxtini açdı...Kərəm olub yanmadın ki...Maraq dolu bir ehtiras bürümüşdü dünyanı sən demə...sevgi yox.
Zaman keçdi. Kişi oldun. Əllərin özündən tez ağırlaşdı. Min-bir-işdən yapışdı bu əllər, min-bir zəhmətə qatlaşdı. Oldu ki, haqqını tapdaladılar, qürurunu sındırdılar, səni bu əllərinlə seçmədiyinə səs, sevmədiyinə salam, işin düşdüyünə rüşvət verməyə vadar etdi həyat. Bu əllərlə çəpik çaldın səndən yuxarıdakılara, unutma...döyənəklərinin yeri hələ göynəməkdə...
Və hər şeyə nifrət yarandı səndə. Hər şeyə tüpürmək, hər kəsə üsyan etmək istədin bir gün. Amma hər şeyə tüpürməyin sonu ölüm, hər kəsə üsyan etməyin sonu zülümdür, bunu anlayırdın. Səndən daha güclülərə çatmadı, çatmadı əllərin, bax, elə bu əllərin, unutma!
Ürəyində dəhşətli bir ehtiyac vardı – bu dünyada heç olmasa bir nəfərdən özünü daha güclü hiss edə bilmək ehtiyacı...Və bir gün anladın ki, əlinin altında səndən zəif, səndən zərif birisi var, bütün üsyanlarını ona etsən, bütün nifrətlərini ona tüpürsən sənə heç bir ziyanı olmaz...əksinə, “əsl kişi” deyər sənə hamı...Çünki HAMI çoxdan bu cür yaşayır...
İndi bu əllər səndən zəif, səndən zərif bir qadının üzünə şapalaq çəkir hərdən, çiyinlərindən tutub çölə atır, çörəyini başına çırpır, qapısını üzünə...
Və hər axşam...o sevilmiş, o alınmış, o döyülmüş qadının açdığı süfrədə bu əllər Tanrıya açılır “Şükürlər olsun!” deyə...
Mən bilmirəm Tanrı hər axşam sənin əllərində nə görür, nə oxuyur...Mən baxdıqca bir ürəyin, bir sevginin qan izlərini gördüm...
Ayıb deyilmi, pəhləvanım?
Bu əlləri üzünə tutmaqdan başqa bir yolun qalmadı, bax...
20-07-2007

http://www.facebook.com/notes/cavidan-xalilova/