Bu roman Yaponiyada son 20 ilin ən tanınmış romanı, Alex Award mükafatının qalibidir.
Anons: müəllimə Yuko Moriqutinin dördyaşlı qızı tələf
olur. Faciəni bədbəxt hadisə kimi qələmə verirlər. Lakin ana əsil həqiqəti
bilir – onun qızını iki şagird öldürüb. Və son iş günündə Yuko həmin qatillərin
dərsini verəcəkdir. Hər kəs etirafını edəcək və cəzasını alacaqdır.
Bu roman insanın qorxuları, nifrəti və tənhalığı
haqqındadır. Xarici tənqidçilərin fikrincə, “Etiraflar” romanı ən gözəl “zalım”
kitabdır; “çox dərin və genişmiqyaslı əsərdir”; “tükürpədən psixoloji dramdır”.
1. Müqəddəs
qadın
Südü içən kimi, zəhmət olmasa, qabı qutuya, adınız
və nömrəniz yazılmış siyirməyə qoyun. Sonra öz yerinizə qayıdın. Görürəm, hamı
yeməyini yeyib. Bu gün ilin son dərs günüdür, deməli, sizə sonuncu dəfə süd
verilib. Eksperimentin bitməsi ilə hamını təbrik edirəm! İştirak etdiyiniz üçün
minnətdaram. Bilirəm, əksəriyyət davamını istəyir, lakin gələn il, bu, bəlkə də
mümkün olmadı. Gənclərin süd məhsullarına üstünlük verməsi məqsədilə Səhiyyə
Nazirliyinin həyata keçirdiyi proqrama görə bizim məktəb digərlərinin arasından
seçilmişdi, hər gün sizə iki yüz millilitr inək südü verilirdi ki, içəsiniz.
Proqramın birinci mərhələsi bitdi. İndi apreldə keçiriləcək tibbi müayinəni
gözləmək qalır ki, bilək, sizin boyunuz və sümük kütləniz ölkədəki uşaqların
göstəricilərindən nə qədər fərqlənir.
Anlayıram ki, sizin aranızda elələri vardı ki,
eksperimentdə iştirak etmək istəmirdi, və ya süd içməyi sevmirdi. Sizi inandırıram
ki, məktəbimiz eksperiment üçün təsadüfən seçilib. Sinfimizə hər gün südlə bərabər
sizin adınız və nömrəniz yazılmış xüsusi qutu gətirirdilər ki, bilinsin, kim
südü içib, kim içməyib. Qəribədir, bir dəqiqə
əvvəl məmnuniyyətlə süd içənlər, eksperiment sözünü eşidən kimi niyə indi göz
süzür? Hər gün süd içməyin nəyi pisdir? Siz yeniyetməlik çağına qədəm
qoyursunuz. Bilirsiniz ki, süd sümükləri möhkəm edir, amma sizlərdən neçəniz
evdə süd içir? Kalsium skeletə və sinir sisteminə çox faydalıdır. Kim əsəbidirsə,
yaşından asılı olmayaraq, ilk növbədə, orqanizmdəki kalsium çatışmazlığını
yoxlatmalıdır.
Eşitmişəm ki, Vatanabe atasının elektronika
dükanında bir porno-videonu redaktə edib. Oğlanlar o video ilə bir-biri ilə dərsimdə
bölüşüblər. Bəli, sizin təkcə bədəniniz inkişaf etmir! Ağlınız, istəkləriniz
daha sürətlə dəyişir. Bəlkə də uğursuz nümunə gətirdim. Bəli, cinsəl inkişaf budur. Siz hər şeyə həssas yanaşırsınız, ən
xırda bir şey, söz sizi küsdürür, hər hansı hadisə böyük təsir göstərir.
Ətrafdakı hər şey özünü dərk üçün bir alətdir. Siz bu dəyişiklikləri
duyursunuzmu? Məsələn, kimsə pulsuz süd içdiyinə görə sevinərkən, narazı
yoldaşlarının təsiri altında, fikrini dəyişib, düzdür?
Söhbət yalnız yeniyetməlikdən getmir, yox. Bütün
ömrünüz boyu siz dəyişəcəksiniz! Müəllimlər qeyd edir ki, bu sinif
başqalarından daha sakit və intizamlıdır, ona görə deyə bilərəm ki, bu,
eksperimentin yaxşı nəticəsidir.
Sizə daha bir sözüm var. Bu ayın sonunda mən işdən
çıxıram. Yox, başqa məktəbə getmirəm, müəllimlikdən tamamilə uzaqlaşıram. Deməli, siz mənim son
sinfimsiniz, sizi ömrümün sonuna kimi xatırlayacağam. Mənim işdən getməyimə təəssüflənən
şagirdlərimə minnətdaram. Səbəbini bilmək istəyirsiniz? Mən baş verənlərə görəmi
işdən çıxıram? Düşünürəm ki, bu haqda geniş danışmalıyam.
İşdən çıxmağa tam qərar verdikdən sonra niyə müəllim
olduğum haqda yenidən düşünürəm.
Yox, həyatımda mənə yol göstərən birisi olmayıb.
Çox kasıb ailədə doğulmuşdum. Valideynlərim daim deyirdilər ki, qız uşağına
oxumaq lazım deyil, çünki onlar məni universitetdə oxutdura bilməyəcəkdilər,
amma mən oxumağı sevirdim. Mən dövlət universitetində təhsil almaq hüququnu verən
təqaüdü qazandım, yəqin məni yaxşı qiymətlərimə görə yox, məhz kasıb olduğuma
görə seçmişdilər. Kimyanı və təbiət elmlərini çox sevirdim, yuxarı kursda
oxuyarkən, repetitorluğa başladım. Bilirəm, elə uşaqlar var ki, dərsdən sonra əlavə
məşğələlərə qaçırlar, amma mən əlavə imkanlara malik uşaqlara həmişə həsəd
aparmışam.
Universiteti bitirəndən sonra iş axtarmağa
başladım. Mənə elmi sahədə işləmək təklif edilmişdi, amma mən praktiki fəaliyyət
istəyirdim. Başqa səbəb də vardı: təqaüd şərtlərinə görə mütləq məktəbdə işləməliydim,
əks halda təhsil pulunu qaytarmalıydım. İxtisasımı təsdiqləmək üçün dərhal
imtahana yazıldım.
Elə bilirsiz, bu kifayət deyil? Əmin olun ki, hər
şeyi mükəmməl yerinə yetirməyə çalışırdım. Kimsə yaxşı iş tapmayanda, bəxtindən
küsür, amma mən həyatın təklif etdiyi hər şeyə canla-başla razı idim.
Yəqin, maraqlanırsınız ki, niyə orta məktəbi
seçdim. Deyə bilərəm ki, icbari təhsildə iştirak etmək istəyirdim. Tam orta məktəbdə
şagird nə istəyirsə, edə bilər, təhsili yarımçıq qoya bilər. Mən isə elə
uşaqlarla işləmək istəyirdim ki, onlar məktəbi ata bilməsinlər! Mən bu fikirlə
alışıb yanırdım! Ay uşaq, Tanaka, Oqava, gülməli heç nə yoxdur!
1998-ci ildə müəllim oldum və ilk iş yerim M. orta
məktəbi oldu. Orada üç il işlədim, sonra bura, sakit əyalət məktəbinə keçdim,
dörd ildir ki, burada işləyirəm. Demək, yeddi ildir ki, müəlliməm.
M. məktəbi haqqında danışım? Bəli, televizorda gördüyünüz Masayösi
Sakuranomi-sensey o məktəbdə işləyirdi. Sakit olun. Nədir, o bu qədər məşhurdur?
Mən onunla tanış idimmi? Bəli, tanış idim, axı eyni məktəbdə üç il işləmişik, o
vaxtlar o, hələ tanınmış müəllim deyildi. Bəlkə də siz onun haqqında məndən çox
bilirsiniz.
Nədir, Maekava, onun haqqında heç nə eşitməmisən?
Qısa deyim. Uşaqlıqda Sakuranomi adlı şagird
məktəbdə bir kriminal dəstə yaratmışdı və daim başına iş gəlirdi, tam
orta məktəbdə isə bir müəllimə hücum etmişdi, buna görə onu məktəbdən qovdular.
O avara kimi dünyanı gəzib dolaşdı, müharibələr gördü, səfalət içində yaşayan
insanları gördü və dərk etdi ki, həyatı düzgün deyil, Yaponiyaya qayıtdı,
imtahan verib ən yaxşı universitetə qəbul olundu, ingilis dili müəllimi oldu.
Özü də orta məktəbdə işləməyə başladı, çünki uşaqları təhlükədən, səhv
addımlardan qorumaq istəyirdi. Bir neçə il əvvəl Sakuranomi-sensey vaxtını oyun
klublarında və kriminal rayonlarda keçirirdi, rastlaşdığı uşaqlarla danışırdı,
islah olmağa şans təklif edirdi. Ona “İkinci şans müəllimi” deyirdilər,
haqqında sənədli film də çəkildi! Sakuranomi televiziyada çıxış edirdi,
kitablar yazırdı, hər şey edirdi ki, gənclər onu eşitsin. Nə? Keçən həftə onu
televiziyada görmüsünüz? Hə... Mən vacib detalı unutdum. Keçən il Sakuranomi-senseyin
otuz üç yaşı tamam olanda, bildi ki, ağır xəstədir və bir neçə aylıq ömrü
qalıb. Amma özünə acımaq əvəzinə o bütün günlərini şagirdlərinə sərf edirdi. O,
yalnız istedadlı müəllim deyildi, o bir müqəddəs idi! Nə deyirsən, Abe? Ona
hörmət edirəmmi? Onun kimi olmaq istəyirəmmi? Bilmirəm... Ondan çox şey öyrənə
bilərdim, ən azından, islah olduqdan sonra necə yaşadığını bilmək istərdim.
Yaxşı, kifayətdir. Sakuranomi-sensey ilə müqayisədə
mən bəlkə də pis müəlliməm. Demişdim axı, mükəmməlçi idim. Hər şagirdə kömək
etmək istəyirdim. Sonra anladım ki, heç kim mükəmməl deyil. Mən də həmçinin!
Uşaqla müəllim kimi davrananda, vəziyyət lap pisləşir. Müəllim nüfuzuyla uşağa
öz fikrini sırımaq dəhşətdir. Bu bir eqoistlikdir, yekəxanalıqdır! Özümə müəyyən
qaydalar qoydum – şagirdlə həmişə hörmətlə davranmaq, ona şəxsiyyət kimi
yanaşmaq. İki sadə qayda. İnsanlar bunu həmən duyurlar. Nəyi? Özünə hörmətlə
davranmağı. Hər gün xəbərlərdə eşidirik ki, uşaqlarla qəddar davranırlar, amma
mənim fikrimcə, onları ərköyün böyüdürlər. “Yaxşı oxu və vaxtında yeməyini ye!”
– valideyni yalnız bu düşündürür. Bəlkə buna görə uşaqlar valideyninə hörmət
etmir? Uşaqlar böyüklərlə kobud davranırlar. Elə müəllim var ki, şagird ona “sən”
müraciət edəndə, sevinir, sanki uşağın dostudur, filmlər də bunu təbliğ edir,
süjet sizə tanışdır: müəllim hər hansı siniflə dil tapa bilmir, hamı çətinlikləri
birgə ram edir, müəllim şagirdlərlə o qədər yaxındır ki, filmin sonunda pis
uşaq səhvini başa düşür, üzr istəyir... Lakin həyatda belə olurmu? Kim ən ciddi
bir məsələni sinif qarşısında etiraf etməyə hazırdır? Mən intizamlı uşaqları
sevirəm, amma həyatda və filmlərdə onlara əsas rollar verilmir. Ona görə
zamanla o yaxşı uşaqlar da pisliyə meyl edir...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder