Poeziya terapiya kimi, və ya şeirlə şəfa

Psixoterapiyada yeni istiqamət inkişaf etməkdədir - şeirlə müalicə, poeziya ilə terapiya, qısaca, poeziterapi.

Hələ qədim zamanlardan ritmin insanın əhvalına təsiri qeyd olunmuşdur. Aristotel qafiyəli nitqin insanın psixikasına müsbət təsirini bilirdi.

Şamanların, dərvişlərin rəqsi, zərb alətlərinin səsi və ritual mahnılar insanı trans halına salır və sağlamlaşdırır. Bu şəfalı təsirlərin sırasında poeziyanın məxsusi yeri vardır.

Poeziya, şeir mantra və ya dua kimi səslənərək, insanı valeh edir, onun daxili gücünü artırır. Bəyəndiyin şeirləri müntəzəm oxumaqla psixoloji gərginlik, stresli hallar azalır, bədənin tonusu yüksəlir.

Əlbəttə, poeziya terapiyası hər kəs üçün deyildir. Şeirdən başı çıxmayan, sözün ləzzətini və lirik qəhrəmanı duymayan kəslər üçün nə şeir, nə poeziya...

Alman neyrobioloqu Ernst Pöppel təyin edib ki, insan şeirləri dinləyərkən, onun beyni ritmə və avaza aludə olur və yüngül hipnotik effekt yaranır. Məhz bu effekti biz laylay oxuyarkən, görürük. Sadə melodiyaya malik meyxanaların, həmçinin dərviş zikrlərinin də təkrarlara görə hipnotik təsiri vardır.

Bəzi insanlar hiss etdikləri emosiyanı sözlə ifadə edə bilmirlər. İçlərində nəsə neqativ var, yumaq kimi yığılıb əzab verir, amma o hissi ifadə edə bilmir. Bu zaman insanın çəkdiyi iztirablara mənaca yaxın olan şeirlərdən oxumaq şəfaverici effekt göstərir. Eyni şeiri şən əhvalda, və kədərli anda oxusan, fərqli duyğuların olacaqdır.

Poeziya terapiyasında şeirlər səsli oxunmalıdır. Bu zaman insanın sensor orqanları birgə fəaliyyətdə olur.

Baxın, Cəfər Cabbarlıdan  ruhu sarsıdan gözəl bir qəzəli səsli oxumağın nə böyük həzzi vardır!

***

Gördüm üzünü, bağçada laləm yada düşdü;

Əmdim ləbini bal kimi, ağzım dada düşdü.

Bir lalə yetişmişdi bu viranə çəməndə.

Bad əsdi, xəzan vurdu da, laləm bada düşdü.

Bir qönçə yetirdim, bəzədim, nazını çəkdim;

Aldı fələk əldən onu, yarım yada düşdü.

Bənd oldu könül bir gülə, səs tutdu mahalı; 

Guya ki, bu dünyada qan oldu, qada düşdü.

Söz verdi, sözün tutmadı, and içdi, unutdu;

Bəlkə, deyirəm yar usanıb innada düşdü?

Bəxt onda ki paylandı bizə çatmadı payə,

Dünyada o bədbəxt də bizim bərbada düşdü.

Bir ovçu kimi göldə gözəl bir sona vurdum,

Çaldı qanadın göydə, gedib dəryada düşdü.

qaynaq: Azərbaycan qəzəlləri. Bakı, 1991, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı.